Jesper Just: Ikuskizun izengabe hau

Jesper Just (Kopenhage, 1974) oso ezaguna da nazioartean zinema-produkzio handietako baliabide ugari erabiltzeagatik eta filmaren egitura bisualki eta materialki berrinterpretatu nahi izateagatik. Zinemaren kulturarekin oso lotuta dauden kontzeptuak aztertuz —adibidez, voyeurismoa, hiriko bizitza eta genero-gatazkak—, Justen lanak testuinguru zabalago batean kokatzen ditu irudiak. Testuinguru horretan, esanahi ia arkitektonikoa bereganatzen dute irudiek, eta, aldi berean, agerian jartzen da zer ahalmen sozial handia duten.

Ikuskizun izengabe hau (This Nameless Spectacle, 2011) izeneko bi kanaleko bideoinstalazioak William Carlos Williams idazle estatubatuarraren «The Right Way» poemari zor dio izena. Poetak eguneroko bizitzako egoera interesgabeen edertasun liluragarria goraipatzen du: edonoiz eta edonon gure begi aurrean gertatzen diren fenomeno txiki horien «ikuskizun izengabe hori». Gertutik begiratuta, gertakari hutsal horiek edertasun zoragarria dute, enigma aztoragarria, edo egia ahaztu bat. Justen filma bi denbora-fluxu paralelotan banatua dago, eta aurrez aurre jarritako bi pantaila erraldoitan proiektatzen da. Nekez deskribatzen den ekintza bat eskaintzen digu: kausa eta efektuen kate hipotetiko bat, igarri besterik ezin ditugun zenbait harreman posible ondorioztatzeko aukera ematen diguna. Tarte labur batez, bi pertsonaiak elkar aurkitzen dute Parisko Buttes-Chaumont parkean, eta elkarri begiratzen diote. Parez pare kokatuta dauden beren apartamentuen leihotik ere begiratzen diote elkarri, baina, azkenean, batek krisialdi bat jasaten du, beharbada besteari begiratzeagatik, edo besteak begiratu egiten diolako, edo eguzkiaren isla biziagatik. Gertakari horren anbiguotasuna areagotu egiten du protagonista Marie-France Garcia aktore eta abeslari transgeneroa izateak.

Gailu panoramiko bikoitzaren bidez, Justen obrak urbanismo modernoa eta haren formak aztertzen ditu, baita begi zinematografikoaren istorioa bera ere, eta mugitzen ari den begiradaren eta kameraren paneoa delakoaren baliokidetasunekin jolasten du. Era berean, agerian jartzen du ez datozela guztiz bat publikoaren ikuspegia eta irudiak eurak, buru-hausgarri osatugabe baten pieza solteak balira bezala. Istorioa hutsala da, baina giro dramatikoa Hitchcock-en filmetakoaren parekoa da ia. Aldiz, ez denez ezer esaten edo ez denez ekintzarik deskribatzen, are anonimoago bihurtzen dira pertsonaiak.