Bilbo eta pintura

Atalak

[Gerraren triptikoa]

Artetak tonu leuneko inpresionismo horren bidez irudikatutako baserritarrez eta idi-gurdiez gain, badugu ere Iturrinoren fauve pintzelkadek biziarazitako beste mundu bat, abelgorrien, zezenen eta festaren mundua, hegoaldeko emakumeena eta argiarena. Inpresionismoaren oinordeko den pintura ondo enpastatua ez bezala, Iturrinoren pintura testura-pintzelkaden bidez hedatzen da, pertzepzioaren unea atzemateko itxurazko exekuzioabiadura horrekin, koadro osoa zeharkatzen duen suhartasunez. Bestalde, belen eta soken mundu abstraktuari —piano baten mekanismoa bezain konplexuak Tellaecheren obran— landa-mundua kontrajartzen zaio, Ibarrolaren pinturak totem bihurtutako lanabesak baliatzen dituen landamundu hori. Marinel-herriek, egurrezko edo altzairu xaflazko egitura babesteko ez ezik, estetika jakin batez seinalatzeko ere margotzen dituzte beren itsasontziak; argi bereizten dira horretan baserritarren munduak bere lan-tresnak, gurdiak edo baserriak tratatzeko duen modutik. Kolorearen bi kultura edo fenomenologia desberdin dira, tresnei, pigmentuei eta xedeei dagokienez, behintzat. Azkenik, Artetaren Gerraren triptikoa (Tríptico de la guerra) azken agur moduan zabaltzen da: hor amaitzen da XIX. mendeko karlisten setioen trauma gainditu bai, baina erbestean hondoratu zen Bilbo hori; hor esaten zaio agur 1936ko Gerra Zibilak esan nahi izan zuen guztiari.