Edukira zuzenean joan

Fauvismotik surrealismora: Parisko Musée d’Art Moderneko maisulanak

katalogoa

Fauvismoa eta Kubismoa, eskandalagarriki modernoak

Hélène Leroy eta Geaninne Gutiérrez-Guimarães

Izenburua:
Fauvismoa eta Kubismoa, eskandalagarriki modernoak
Izenburu originala:
Del Fauvismo al Surrealismo: obras maestras del Musée d'Art Moderne de Paris
Egilea:
Hélène Leroy eta Geaninne Gutiérrez-Guimarães
Argitalpena:
Bilbao: La Fábrica eta Guggenheim Bilbao Museoa, 2022
Neurriak:
24,5 x 25 zm
Orrialdeak:
158
ISBN:
978-84-17769-98-7
Lege gordailua:
M-1876-2022
Erakusketa:
Fauvismotik surrealismora: Parisko Musée d’Art Moderneko maisulanak
Gaiak:
Emakumea artean | Giza gorputza | Artea eta gizartea | Arte eta iraultza kulturala | Artea eta emozioa | Artearen historia | Artistak | Eragin artistikoa | Forma | Kolorea | Konposizioa | Perspektiba | Erakusketak | Erretratua eta autorretratua | Natura hila | Paisaia | Parisko Eskola | Museoak | Musée d'art moderne de la Ville de Paris | Ingurunea eta natura | Paris | Mugimendu sozialak
Mugimendu artistikoak:
Fauvismoa | Kubismoa
Artelan motak:
Pintura (olio-pintura)
Aipatutako artistak:
Braque, Georges | Cézanne, Paul | de Vlaminck, Maurice | Delaunay, Robert | Derain, André | Friesz, Othon | Gleizes, Albert | Goncharova, Natalia | Gris, Juan | Herbin, Auguste | Léger, Fernand | Lhote, André | Matisse, Henri | Metzinger, Jean | Picasso, Pablo | Valtat, Louis

Fauvismoa eta kubismoa, abangoardiako mugimendu modernoak biak, XX. mendearen lehenengo hamarkadan loratu ziren Parisen, eta berehala izan zuten oihartzuna Europa osoan eta modernitatearen laborategi esperimental bihurtu ziren. Hala ere, bi mugimenduak artearen historiako mugarri izatera iritsi aurretik eta hainbat eta hainbat artista Parisera erakarri baino lehen, termino gutxiesgarriak eskaini zizkien artearen kritikak, eta arbuiatu egin zituen Parisko arte-azoketan aurkeztutako proposamen artistiko ausartak. Fauvistek adierazpide berri bat aurkitu zuten pinturan, kolore ausartak, naturalak ez zirenak, eta pintzel-kolpe espontaneoak erabilita. Kubisten asmoa, aldiz, objektuen eta figuren ikuspegi ezberdinak aldi berean gainjarrita irudikatzea zen. Askatasunaren adierazpen ausart hura eskandalagarritzat jo zen, goitik behera aldatu baitzuen erretratuak, paisaiak eta natura hilak irudikatzeko modu tradizionala.

1905eko Parisko Udazkeneko Azokan Henri Matisseren eta André Derainen obrak ezagutu eta gero, Louis Vauxcelles arte-kritikariak les fauves, “piztiak” deitu zien, arte tradizionalarekiko haien haustura onartezina kondenatzeko. Fauvismoak inpresionismotik eta puntillismotik hartu zuen formak koloretan desegiteko joera. Desegite hori lortzeko, artistek pintzelkada bizkor eta espresionistak baliatuta aplikatzen zituzten kolore bizi eta distiratsuak mihisearen gainean. Horren adibide bikaina da Louis Valtaten Paisaia mediterraneoa (Paysage méditerranéen, ca. 1902). Era berean, Pablo Picassoren Bufoia (Le fou, 1905) eskulturan, gainazala modulazio adierazkorra baliatuz landuta dago, argia ispilatzeko moduan; horrela, bufoiaren koroaren egitura geometrikoarekin kontraste nabarmena eratzen da. Bestetik, fauve artistek, muturreko irtenbide formal bisualak baliatuz emozio biziko erreakzioak adierazi nahi izan zituzten, agerian jarri zuten kolorearen adierazkortasuna, eta zeharo berria zen tratamendu piktorikoa eman zieten beren lanetako gaiei; horren erakusgarri ditugu, besteak beste, Derainen Ibaia (La rivière, 1904–05eko negua), Maurice de Vlamincken Sena ibaiertza Chatoun (Berges de la Seine à Chatou, 1906) eta Émile-Othon Frieszen Udazkena Honfleurren (Automne à Honfleur, 1906).

Kubismoa mende-aldaketarekin jaio zen, errealitatea irudikatzeko planteamendu iraultzaile gisa. Hasiera batean barregarri utzi zuen kritikak, mespretxatu egin zituenak pintura kubisten “kuboxkak”. Mugimenduaren aitzindariak Picasso eta Georges Braque izan ziren, garaiko margolari gazteek hainbeste miresten zuten Paul Cézanne artistaren margolanen analisitik abiatuta. Kubismoarekin lotutako beste artista batzuek kolore hitseko konposizio zatikatuak sortu zituzten, baita errealitatearen ikuspuntu bat baino gehiago irudikatzen zituzten eskulturak ere, eta horrela urratu zituzten Errenazimentuaz geroztik jarraitutako perspektibaren arauak.

Natura hilak eta erretratuak —pintura tradizionalaren gai klasikoak— saiakuntza artistikoak egiteko aukera eman zieten artista hauei. Edalontzia (Le verre, 1911) eta Natura hila sonatarekin (Nature-morte à la sonate, 1921) pinturetan, Braquek trompe l’œil teknikarekin eta zura imitatzen zuten testura desberdinekin esperimentatu zuen; Juan Grisek, berriz, Fruta-ontzia (Compotier, ca. 1925–27) lanean, letra inprimatuak margotu zituen egunkariak bezalako eguneroko objektuen ondoan. Emakumeak eta haurrak (Femmes et enfants, 1914) pinturan, Auguste Herbinek planoak desegin eta bisualki manipulatu zituen askotariko fazeta eta forma abstraktuak landuta, eta bizitasun handiko gama kromatiko bat aplikatu zuen. Bestetik, Robert Delaunayk eta Fernand Légerrek oso modu pertsonalean ulertu zuten kubismoa; lehenak kolore biziekin margotu zuen, besteak beste, Biluzia apain-mahaiaren aurrean (Nu à la coiffeuse, 1915) koadroan; bigarrenak, berriz, forma tubularretan jarri zuen arreta, besteak beste, Gizona piparekin (L’homme à la pipe, 1920) eta Formen kontrasteak (Contrastes de formes, 1918) koadroetan.

Era berean, Natalia Goncharovak kolore-eremu zabaletan sinplifikatu zituen planoak. Bere obra arte herrikoian inspiratzen da bereziki; horren erakusgarri ditugu Bi emakume espainiar (Deux femmes espagnoles, 1920–24) diptikoa, baita Emakume espainiarra (Femme espagnole, 1920–24) ere. Bionbo- formako dekorazioko pieza batean inspiratuta, bi obra horietatik lehenak nahastu egiten ditu ikono errusiarren hieratismoa eta artistak Espainiara egindako bidaia batetik gordetzen zituen oroitzapenak. Konposizio monumentalek, besteak beste, Jean Metzingerren Txori urdina (Loiseau bleu, 1912–13, André Lhoteren Geldialdi-portua (Escale, 1913) eta Albert Gleizesen Bainulariak (Les baigneuses, 1912), halako noblezia-aura bat eman zioten kubismoari, obra horien tamaina handiengatik eta lantzen zituzten gaiak pinturaren historian zehar landutakoetara hurbiltzeagatik ere. Obra horiek eta beste asko 1937ko nazioarteko erakusketan aurkeztu ziren Parisko Musée d’Art Moderneren inaugurazioa ospatzeko eta, hortaz, une hark izugarrizko garrantzia izan zuen museoaren historian.