Fauvismotik surrealismora: Parisko Musée d’Art Moderneko maisulanak

katalogoa

Paris elkargune

Hélène Leroy eta Geaninne Gutiérrez-Guimarães

Mundu gerren arteko garaian Parisen sortutako eszena artistiko berriaren loratzean aktiboki parte hartu zuten pintore eta eskultore figuratiboen obra jasotzen du atal honek, eta bereziki nabarmentzen ditu nazioarteko artisten lanak; Frantziako hiriburura bizitzera joan eta, garai hartan dagoeneko ospetsu ziren margolari frantsesekin batera —Marie Laurencin, Henri Matisse eta Suzanne Valadon, besteak beste— Parisko Eskolaren sorburu izan ziren artistenak, hain zuzen ere.

Parisko Eskola terminoa André Warnod kritikariak asmatu zuen 1925ean, eta ez du berez mugimendu bat izendatzen, mende-aldaketarekin Parisko zenbait auzotan sortu zen giro artistiko geldiezinean ibiltzen ziren nazioarteko artisten belaunaldi bat baizik. Hala, 1900 inguruan, Montmartre izan zen abangoardia horren sorlekua; Lehen Mundu Gerraren ondoren, Montparnassek hartu zion erreleboa, eta hura izan zen bohème artistikoaren epizentroa 1920 eta 1930eko hamarkadetan; azkenik, Bigarren Mundo Gerra amaitutakoan, Saint-Germain-des-Prés bihurtu zen sorkuntzaren erdigunea.

Hiru auzo horietako kafetegiak, tailerrak, dantza-aretoak eta kabaretak ikono bihurtu ziren nazioarteko artisten komunitatearentzat, eta Parisko bizitza sozial geldiezina erakartzen zuten bertara. Hainbat ziren jarduera-gune haietara maiz joaten ziren artista erbesteratuak, tartean Marc Chagall, Chana Orloff, Chaim Soutine eta Ossip Zadkine errusiarrak; Jules Pascin bulgariarra; Amedeo Modigliani italiarra; María Blanchard espainiarra; Kees van Dongen nederlandarra; eta Léonard Foujita japoniarra.

Artista haietatik, Blanchardek, adibidez, joera kubisten eragin nabarmena zeukan estilo figuratiboa garatu zuen 1920ko hamarkadan; kutsu malenkoniatsuko haur- erretratuak eta amatasunari buruzko irudiak margotzen zituen elkarrekin kontrastatzen zuten kolore biziak erabilita. Blancharden Lixiba (La lessive, ca. 1921) eta Emakumea fruta-saskiarekin (Femme au panier de fruits, ca. 1922) lanek diptiko bat osatzen dute, eta etxe- giroan arropa garbitzen ari den langile-klaseko ama bat eta fruta-saski bat magalean duela etxeko atarian eserita dagoen neska bat irudikatzen dituzte, hurrenez hurren. MAMek artistaren hogei bat obra dauzka, neurri handi batean Maurice Girardin bildumagile eta arte- merkatariaren legatu eskuzabalari esker lortuak. 1937ko nazioarteko erakusketan, Parisek omenaldia egin zion Blanchardi Maîtres de l’Art Indépendant erakusketan bere hogeita zortzi obra ikusgai jarrita.

Museoak Foujitaren obra nabarmenak ere baditu. Artista horrek oso modu pertsonalean bateratu zituen, alde batetik, bere jatorri japoniarra eta, bestetik, bere egin zuen kultura frantsesa. Haren Bi lagunak (Les deux amies, 1930) obrak bi emakume biluzi irudikatzen ditu; beren gorputzen formak lerro beltz leunez zehaztuta eta kolore zurixka arinez margotuta daude; bolumena, aldiz, tonu gris leunez dute irudikatuta. Pascinek, berriz, burdeletako emakumeak margotzen zituen sarritan, eta Foujitarenaren antzeko paleta erabili zuen Zimette eta Mireille (Zimette et Mireille, 1923) margolanean, non lauso-efektua sortu baitzuen agerian utzitako mihise zuriaren gainean tonu argiak eta beixak aplikatuz. Obra horrek eta Valadonen Biluzia (Nu, 1925) lanak kontraste zoragarria eratzen dute; azken horretan, artistak pintzelkada zorrotzez irudikatu zuen modeloaren gorputza, argiak larruazalaren gainean sortutako kolore-distiretan arreta berezia jarrita.

1930eko hamarkadan, artista asko figuraziora eta antzinate klasikoaren gaietara itzuli ziren, eta horren erakusgarri dugu Artzainaren ametsa (Le rêve du berger, ca. 1930), futurista italiarren taldeko kide izandako Gino Severinirena. Kontrapuntu gisa, Valentine Praxen Gizonak lotan (Hommes endormis, 1930) lanak oinutsik lotan dauden bi gizon erakusten ditu nekazarien bizitzaren irudikapen gordin eta espresionista batean. Chagallek, aldiz, surrealisten unibertsora hurbiltzen den onirismora garamatza Ametsa (Le rêve, 1927) margolanarekin; bertan, untxi erraldoi batek konorterik gabe dagoen emakume erdi biluzi bat darama bizkar gainean alderantzizkoa dirudien mundu batean. Azkenik, Modiglianiren Begi urdineko emakumea (Femme aux yeux bleus, ca. 1918) erretratuaren hieratismo sakonak kontrastatu egiten du Soutineren Emakumea soineko urdinarekin (Femme à la robe bleue, ca. 1924) pinturako forma desordenatuekin, Van Dongenen Lore-zentroa (La vasque fleurie, 1917) laneko kutsu fauvistadun kolore biziekin, eta Laurencinen Jeannot Salmon (1923) margolanaren estilo eztiarekin; azken hori André Salmon poeta eta arte-kritikariaren emaztearen erretratua da.

PDF-a JAITSI