Joan Miró. Errealitate absolutua. Paris, 1920–1945

Iruzkinak

Iparra-Hegoa (Nord-Sud), 1917Olio-pintura eta eskuz idatzitako inskripzioa mihise gainean, 62 × 70 cmCollection Adrien Maeght, Saint-Paul de VenceL’Instant aldizkariaren kartelerako proiektua, 1919Olio-pintura eta testu idatzia kartoi gainean, 107 × 76 cmIVAM, Institut Valenciá d’Art Modern, Generalitat de València

Iparra-Hegoa natura hil bat da, Pierre Reverdy poetak mugimendu kubistaren eraginpean argitaratutako izen bereko aldizkariaren omenez egina. Piezak oreka ezin hobea du kolore fauvisten eta konposizio kubistaren artean.

Mihisearen erdian, “Nord-Sud” dioen kartel zuri bat ageri da. Lehen aldia da Mirók hitza erabili zuena bere pinturetan. Idazkunaren inguruan beste elementu batzuk ere aurkitzen ditugu: Goethe idazle alemaniarraren liburu bat; abangoardiako margolariek pinturaren muga bisualei uko egiten zietela adierazten duten artazi batzuk; loreontzi bat, lore eta guzti; eta dekorazio minoikoz apaindutako pitxer bat —zibilizazio minoikoak, hain zuzen ere, eragin handia izan zuen abangoardiako mugimenduetan, eta Henri Matisseren koadro batzuek ere egiten diote erreferentziarik—. Koadroaren barrenean ageri den sagarra Paul Cézanneri egindako keinu garbia da, bai kolorearen erabilerari dagokionez, bai espazioa eta bolumena lantzeko maisutasunari dagokionez. Era berean, kaiola bat ikus daiteke kardantxilo batekin —Mont-roig aldean oso ohikoa den txoria—. Artistak saihestu egin zuen aurrealdeko barrak margotzea hegaztiak kaiolatik alde egiteko aukera izan zezan; askatasunaren metafora eta Miró gaztearen autorrepresentazio garbia da hori, bera ere hasia baitzen mundua esploratzen. Kaiola irekia, askatasunaren sinbolo gisa, arteen eta literaturaren adibide askotan aurki daiteke.

Nord-Sud aldizkariak bestelako lotura bat ezartzen lagundu zuen iparraldearen eta hegoaldearen artean; hau da, Paris eta Katalunia artean. Alde batetik, Kataluniako artista gazte ugarik jo zuten Paris aldera; baina, Lehen Mundu Gerraren ondoren, Parisko artista moderno asko Kataluniara erbesteratu ziren.

Iparra-Hegoa lanarekin batera, Mirók L’Instant aldizkarirako egin zuen kartelaren diseinua ikus dezakegu. Aldizkari franko-katalan hark oso ideologia abangoardista zuen, eta biziki kritiko jokatzen zuen abangoardiaren imitazio soiltzat hartzen zituen lanekin. Agerkaria urtebete inguruz argitaratu zen, eta hamabi zenbaki izan zituen. Garai hartan, Miró aldizkariko kide askoren lagun mina zen, eta horregatik sortu zuen 1919an lan hori, iragarki gisa eta 13. zenbakiaren azal gisa baliatzeko. Alabaina, ez zen argitaratu, behar baino lehenago itxi baitzuten L’Instant, urte hartako urrian. Beheko aldean, eskuinetan, “Paris” eta “Barcelona” hitzak ageri dira idatzita, erredakzioaren kokaleku ziren bi hiriei erreferentzia eginez. Frantzia eta Katalunia ere irudikaturik ageri dira, hondoko kolore eta zeinuen bidez: Katalunia, hondo horiaren gaineko lau zerrenda gorriekin; eta Frantzia, berriz, urdin, gorri eta zuri koloreko arku zentrokideekin.