Oteiza: Mitoa eta modernotasuna

Atalak

Esferaren desokupazioa

Oteizak Malevich Unitateekin egin zuen ikerlana emankor agertzen da esferaren sail honetan ere, bi transformazio motaren erabileran oinarritua. Batetik, unitate horiek beren bertsio zapalan erabiltzen ditu, desokupazio edo irekidura biribil bat eginez. Forma horietatik hiru bat-egiteak, adibidez Espazioaren desokupazio aktiboaren froga hiru alditan irekitako ale zapalarekin edo Hedapen kiribil hutsa (1957) obran, gutxieneko azal materiala eratzen du, espiralean dagoen espazio konplexu batetik zehaztua. Bestetik, badira eskultura batzuk unitate kurbatuen konbinaziotik abiatuta eratutakoak, adibidez Malevich-i omenaldia (1957), eta obra horietan espaziorako estalki bat zehaztu baino, espazioa bera da eskulturaren eraketaren eta mugikortasunaren benetako eragile gisa agertzen dena. Eskulturak espazioa sortzen du eta espazioak eskultura sortzen du: eskultura espazioaren kausa eta ondorio gisa.

Kurban ipinitako elementu linealak erabiltzen dituzten pieza batzuetan oinarrituta, mugikortasun-faktore bat abiadura desberdinetan barneratzen duten horietan, adibidez Elementu makur eta arinen bi pareren konjuntzio dinamikoa (1957) obran, sail honek bere proiektu esperimentalaren aurreneko ondorioak sorrarazi zituen. Esferaren desokupazioa (1958) eskulturan, Mondrian-en pinturaren kontzeptu espazialari egindako kritikatik abiatzen da Oteiza, eta ikuspegi kontzeptualetik heltzen dio espazioaren ortogonaltasunaren eta banaketaren erlazioengatik bereizten den pintura horri: “Eskultorearen hiru dimentsioko espazioan kurbatzen dugu pintura, bere bereizketa-ardatz espazialen muturrak bat egin arte, bere espazio anitzak bat, biribila eta hutsa izateraino, espazio bakarra eta denborarik gabea, ondorio esperimentala duena”.