Ikurrak eta objektuak. Guggenheim Bildumako Pop artea

Iruzkinak

Andy Warhol

Hondamendi laranja 5. zk. (Orange Disaster no. 5), 1963

Andy Warhol da, ziurrenik, Pop artearen alorreko artistarik ezagunena, baita enigmatikoena ere. Ikonikoak dira haren nortasun karismatikoa eta irudia (bere ileorde zuri eta betaurreko biribil haiekin), baina ez zen ikonikoa bere obra plastiko eta zinematografikoari esker bakarrik: bizitza gorabeheratsuko pertsonaia ospetsua izan zen, eta horrek ere izan zuen zeresanik. Izan ere, Warholen estudioa, The Factory, New Yorkeko antzerki-giroaren epizentro izan zen 1962tik 1984ra arte. John Cage musikari abangoardistak kontatzen zuenez, garai hartako zinemagileek hantxe filmatzen zituzten euren pelikuletako batzuk, eta David Bowie, Mick Jagger eta gisako musikariak jotzen aritzen ziren Warholek bere serigrafiak egiten zituen bitartean. Baliabide horrek, hain justu, interes berezia piztu zion masan ekoizteko ematen duen aukeragatik, eta huraxe baliatu zuten pop artistek, kontsumo-gizartearen eta bizitzaren serializazioaren isla eta kritika gisa. Warholek erabat desagerrarazi nahi zuen egilearen eskua; edonork bere piezak milaka aldiz egin ahal izatea nahi zuen. Estudioaren izena, The Factory (hau da, “lantegia”), oso loturik dago Warholek lortu nahi zuen arte-ekoizpen ereduarekin: objektuak katean egiten dituen industria baten antzera funtzionatzea zuen amets. Estudio hartantxe sortu zituen bere pieza ikonikoetako batzuk, hala nola Campbell zopa-latak edo Marilyn Monroe aktorearen irudia 50 aldiz errepikatzen duen diptikoa. Pop arteak kultura herrikoiari eskaintzen zion begirada bikoitza islatzen dute Warholen lanek: alde batetik, kultura herrikoiaren edertasuna eta haren alde ugariak erakusten dituzte eta, bestetik, kontsumismoaren azalkeria eta imitazioz jositako garai baten hustasuna kritikatzen dituzte.

Bere lanetan, Warholek sarritan heldu zion heriotzaren gaiari suizidio eta krimen ugariren argazkiak baliatuz. Halaxe egin zuen Hondamendi laranja 5. zk. lan artegagarri honetan ere. Obran aulki elektriko baten irudia ageri da, laranja kolorez eta hamabost aldiz errepikatuta ageri ere; aulkia areto huts batean dago, “Isilik” dioen kartel batekin. Irudi horren irakurketa posibleetako bat zera da, kritika egitea XX. mendean egondako bortizkeria-irudien saturazioari; izan ere, errepikapenaren poderioz jendea ohitu eta, azkenean, anestesiatu egiten da.