Calder. Grabitatea eta grazia

Iruzkinak

"Y"a, 1960

Mobile handi hau erakusketa honetan dagoen azken garaiko lanetako bat dugu: 1960an egin zuen Calder-ek. Horizontaltasun zentzu indartsua du pieza honek, eta “Y” forma lautua du; hortik datorkio geroago eman zioten izenburua, “Y”a. Calderrek, askotan, beltzez margotzen zituen bere mobileak eta stabileak. Kolorea ezabatuta, pieza horien monumentaltasuna areago nabarmentzea lotzen zuen.

Bigarren Mundu Gerra amaitu eta gero, metalen eskasia bukatuta, Calderrek gero eta eskala handiagoan egin zituen mobileak. Aurretik, nahiko objektu arinak eta eskala txikikoak ziren, maiz. Aitzitik, geroztiko mobile asko, adibidez honako hau eta erakusketa honetan ikus ditzakezun beste batzuk, arkitekturako eskulturaren eskala handian eginak dira; eta, formaren aldetik, zehatzagoak, ez hain organikoak. Etxean edukitzeko ez lirateke egokiak izango. Horren ordez, pieza ahaltsuok, haga sendoek —eta ez alanbre malguek— eutsitako ezpataren itxurako xaflen metalezko formak dituztenak, espazio publiko handiak behar dituzte, euren tamainagatik eta biraketa itzelak egiteko ahalmenagatik.

Calderrek honako hau esan zuen, honen moduko eskala handiko bere mobileei buruz:

“Mobile estatua oso handiak egin ditut, eta barne dimentsioetara —eskailera buruetara, adibidez— egokitutako beste batzuk ere bai. Baina gauzak ez dira beti mugitu behar. Ez ezinbestean. Era berean, mobile estatua batzuk poligono altuetan finkatuak daude: denbora gehienean lasaitasun ederrean daude, baina, haizeak jotzen duenean, eta batek ez daki egiaz nondik jotzen duen, eta biratu eta kulunkatzen direnean, ederrago bilakatzen dira. Baina oso altuak direnez, inor ez du kezkatzen horrek”.