Calder. Grabitatea eta grazia

Iruzkinak

Croisière, 1931

Erakusketa honetan ikus ditzakezun eskultura monumental batzuekin alderatuta, lan goiztiar honek, 1931n egina, txiki samarra dirudi. Izan ere, bere artista karreran, bere lanerako oinarri gisa abstrakzioa esploratzen ari zen garaiko pieza garrantzitsutzat jo zuen Calder-ek. Calderrek 1931n Parisen, Percier galerian, egin zuen lan abstraktuen lehenengo erakusketa; bada, han agertutako lanetariko bat dugu hau. Jean Arp‑ek Calderren eskultura geldiak deskribatzeko stabile terminoa sortu zuenean aipagai zituen lanetariko bat da. Erakusketa hark bere garaikide askori eragin zien, eta Fernand Léger‑ek idatzi zuen katalogoko hitzaurrea.

Nahiz eta batzuetan Unibertsoa edo Unibertso txikia izenez ere ezagutzen den, bere izenburuetako beste bat frantseseko cruise hitza da: Croisière. Elkar ebakitzen duten zirkuluek bai orbitak eta bai zirkumnabigazio bideak iradokitzen dituzte. Beste inspirazio iturri bat, hemen, kosmoseko izarrak eta planetak dira. Horren inguruan, Calderrek hau esan zuen:

“Forma zirkularrak, bereziki elkarrekintzan, nolabaiteko sentipen kosmikoa edo unibertsala dutela iruditzen zait. Hortik datorkio Unibertsoa izenburu orokorra. Nik zera egin izan nahiko nuke, esfera bat inolako euskarririk gabe zintzilikatzea, baina ezin izan nuen”.

Hala ere, Calderren kezka nagusia ez zen lehendik baziren formak miniaturan erreplikatzea, baizik eta esanahi lausotuzko abstrakzioen harreman erabat berria eratzea. Elementuen arteko harremanari buruz zuen interesak eraman zuen bere lanean mugimendua sartzera. Eskulturara zinetika ekartzeko bere nahia azaldu zuen 1932ko elkarrizketa batean:

“Zergatik izan behar du estatikoa arteak? Abstrakzio bat ikusten duzu, eskultura edo margo egina, planoen, esferen, nukleoen antolamendu biziro liluragarria, erabat zentzugabea. Perfektua izango da, baina beti dago geldirik. Eskulturako hurrengo pausoa mugimendua da”.