Chagall. Urte erabakigarriak, 1911−1919

Iruzkinak

Nire andregaia eskularru beltzekin (Ma fiancée aux gants noirs), 1909

Atzealde beltzaren gainean Bellaren soineko zuria nabarmentzen da, eta atzealde horretatik argia igortzen du, garbitasunez eta espiritualtasunez jantzia balego bezala. Koloreen arteko kontrasteak antzinako maisuen erretratuen neurritasuna ekartzen du gogora. Eta emakumearen gorputz-jarrera zurrun antzekoak, berriz, ikono errusiarren tradizioa ekar lezake gogora.

Erretratu honetan, ordea, Marc Chagallen ikasbidea eta haren hasierako eraginen istorioak baino gehiago ere irakur daiteke. 

Erreparatu Bellaren soinekoaren eta haren luxuzko osagarrien dotoretasun modernoari: orratza, kapela eta eskularruak, lanari izenburua ematen diotenak. Erreparatu haren keinu tinkoari ere: Bellak jakin-minez begiratzen du eskuinera. 

Horrek guztiak emakume gazte eta eder baten irudia osatzen du, bere buruaz nabarmen seguru dena, independentea eta librea dela ziurtasunez jakitun; hala zegokien klase aberatsetako lehenengo emakume juduei, aukera izan baitzuten goi-mailako ikasketak egiteko hiri handietan, juduei ezartzen zitzaizkien mugapenen gainetik. 

Bella, egiazko izenez Berta Rosenfeld, familia aberats batekoa zen, hainbat bitxi-dendaren jabe zena. Egokiera horrek aukera eman zion Moskun filosofia, historia eta literatura ikasteko. Moishe Shagal-en egoera oso bestelakoa zen: haren familia langile klasekoa zen, eta hark beti borroka egin behar izan zuen artista izateko ametsaren alde, eta hori ez zegoen oso ondo ikusia garai hartan, komunitatea arautzen zuten erlijio-arau zorrotzen arabera.

Erretratu hau [Nire andregaia eskularru beltzekin, 1909] margotu zuenean, oraindik urrun zegoen Chagall artistaren ospea lortzetik. San Petersburgon ikasten ari zen, baina diru-baliabide urriak zituen eskura. Horregatik, Bella ezagutu zuenean, klase sozialen arteko desberdintasunaren zama trabatzen zen bien artean, baina horrek ez zien gogorik zapuztu ez batari, ez eta besteari ere. 

Bien laguna zen Thea Brachmann-en etxean ezagutu zuten elkar, 1909ko irailean, Chagallek Bellari egin zion erretratu ugarietatik lehena den hau margotu baino apur bat lehenago. Bere ibilbide osoan egin zituen erretratu horietan, beti ere emakumearen edertasun liraina zen nagusi, haren betiko gaztetasuna, harengan artistak aurkitzen zuen maitasun ideala hezurmamituko balu bezala.

Lehenengo aldiz elkartu zireneko egun hura gogoratzen zutenean, biek ala biek diote bat-bateko maitemintzea izan zela. Hona zer zioen Chagallek: 

“Haren isiltasuna nirea da. Haren begiak, nireak. Aspaldi ezagutzen nauela ematen du, niri buruzko guztia dakiela, nire haurtzaroaz, nire orainaz, nire etorkizunaz; nire zaindaria balitz bezala, nire baitan iltzatuta, elkar ikusten dugun lehenengo aldia izanda ere. Nire emaztea bera izango zela pentsatu nuen. Haren aurpegi zurbila, haren begiak. Bai handiak, biribilak eta beltzak! Nire begiak dira, nire arima”.

Hurrengo urtean, ezkon-hitza eman zioten elkarri. Haren lanak azkenean Parisen eta Berlinen erakutsi eta onarpena lortu zutenean, artista, ordurako ospetsu, Vitebsk-era itzuli zen haren arreba Zina-ren ezkontzara. Bisita hura, hasiera batean hiru hilabetekoa izan behar zuena, 8 urteko egonaldi bihurtu zen, Lehen Mundu Gerra lehertu zelako. 1915eko uztailean, Bella Rosenfeld-ekin ezkondu zen artista.