Migel Anjel eta bere garaia

Iruzkinak

Leonardo, [Bi profil barregarri ezkerraldera begira, ca. 1503-1505]

Artista handien bizitzak bere liburu famatuan, Giorgio Vasari-k, “artearen historiaren aitak”, hauxe esan zuen bere garaikide Leonardori buruz:

“Buru oparoa edo espresiboa, ilaje edo bizar nabarmena zuen norbait topatzea izugarrizko gozamena zen beretzat, eta egun osoan jazarri ahal izaten zion atentzioa ematen zion edozeini, eta pertsonaz adimenean hain imajina zehatza jasotzen zuenez aurrean balego bezalaxe pinta zezakeen etxera iristean”.

Lumaz egindako estudio txiki honek bi profil barregarri irudikatzen ditu eta hiru buru erakusten zituen lamina handiago batekoa zen. Leonardok fisonomiari, giza aurpegiari buruz idatzi zuen tratatua irudiz hornitzeko egindako marrazki-sorta batekoa da.

Ezkerraldean ikus dezakezun sudur konkorreko aurpegia ia erabat borratuta dago eta nekez antzeman daiteke. Baina eskuinaldeko pertsonaiaren kasua oso bestelakoa da. Leonardok trazu zabal eta kementsuez marraztu du ingerada. Buruko kizkurrak nabariak dira, baita enborreko ilea ere. Aurpegia, berriz, gurutzatzen diren trazuen marraduraz eginda dago, trazu askeez eskematikoki egindako atzealdearen armonia areagotuz.

Leonardok oso gustukoa zuen giza aurpegia eta erretratuetako hazpegi ederren edo oso erakargarriak ez ziren horien aurrean ikusleak erreakzionatzen zuen modua, baita gorputzaren funtzioa eta xehetasunak ere. Ikerlan zientifiko bat aurrera eramatea erabaki zuen, pertsonaren fisonomiaren, hau da, bere itxura fisikoaren eta bere izaeraren artean egon daitekeen loturari buruz. Hauxe da ikerlan horretatik atera zuen ondorioa:

“Egia da hazpegiek, gizakien izaera, beren bizioak eta gorpuzkerak erakusten dituztela neurri batean; masailak eta ezpainak bereizten dituzten lerroak, sudur-zuloen eta begi-zuloen artean daudenak, nabariak dira pertsona bat alaia denean eta sarritan barre egiten duenean; oso gutxi markatuta dituztenak, berriz, hausnarketarako joera duten gizakiak dira...”.