Hilma af Klint

Iruzkinak

Jatorrizko kaosaJatorrizko kaosa, WU/Arrosa saila, I multzoa (Urkaos, Serie WU/Rosen, Grupp I), 1 zk., 1906

Hilma Af Klint 1906an hasi zen Jatorrizko kaosa sortzen, bere lehenbiziko sail abstraktua. Anna Casselekin lankidetza estuan egindako lan-multzo honek munduaren jaiotza zalapartatsua irudikatzen du —hau da, batasuna erdibitu eta argia eta iluntasuna edo maskulinoa eta femeninoa bezalako dualtasunak sortu zireneko prozesua—, eta berriz bateratzeko saiakera egiten du. Honako 26 mihiseek osatzen dute Jatorrizko kaosa: Af Klinten Tenplurako pinturak saileko lehen multzoa eta haren sorkuntzarik anbiziotsuena.

Jatorrizko kaosa irakaspen teosofikoekin dago loturik. Hain zuzen ere, ideia nagusi gisa hartzen du mundua hasi zenean bakartasuna bi indar kontrajarritan zatitu zela eta, ondorioz, bizitza indar horien batasuna bilatzea litzatekeela, batasun horrek jainkotasunera hurbilduko baikintuzke. Af Klint 1904an sartu zen Teosofia Elkartean. Mugimendu espiritual hura New Yorken sortu zen hiru hamarkada lehenago, eta aurretik ere existitzen ziren tradizio erlijiosoak eta filosofikoak ditu iturri. Teosofoak naturaren eta jainkotasunaren baitan esanahi sakonago bat aurkitzen saiatzen dira, eta, horretarako, esperientzia pertsonalak arlo fisikoaren eta espiritualaren ezagutzarekin uztartzen dituzte. Ideia horrek mundu zabaleko klase ilustratu eta nahiko aberatsa erakarri zuen, zeinek uste baitzuten doktrina berritzaileenek —teosofiak, kasu— erantzunak ekar zitzaketela aurrez aurre zuten mundu berriaren inguruan, eta haren bidez uler zezaketela agertzen ari ziren aurkikuntza zientifiko handien benetako esanahia.

Af Klintek bere egin zuen teosofoek sinboloz osatutako lengoaia unibertsalaren inguruan egin zuten ikerketa. Esate baterako, espiralek —barraskilo baten maskorrean ageri direnek, kasurako— eboluzioa adierazten dute. Artistaren konposizioek garai hartan agertu berriak ziren aurkikuntza zientifikoak ere islatzen dituzte, hala nola uhin elektromagnetikoen maiztasunak. Halaber, koloreek eta letrek esanahi sinbolikoak dituzte: horiak maskulinotasuna irudikatzen du; urdinak, femeninotasuna; eta berdeak, aldiz, bien arteko lotura. “W” letrak materialtasuna gorpuzten du; “U” letrak, berriz, espiritualtasuna. “WU” [honela irakurri: uve bikoitza, u] konbinazioa, bestalde, bi errealitateen arteko loturaren adierazle da, eta bilakaera sinbolizatzen du. Af Klinten lengoaia abstraktuaren parte bat lehendik ere erabilia zuten Bostak taldeko kideek: zenbait hitz espiritismo-saioetako hizkuntza zifratuaren parte dira. Artistak bere bizitzaren zati handi bat igaro zuen haiek deskodetu nahian, eta letra edo esaldi bererako definizio desberdinak eman zituen maiz, bere koadernoetan ikus dezakegunez.