Azteken Inperioa
Hamalaugarren erakustokia
Hamaseigarren erakustokia
Iruzkinak
Hamabosgarren erakustokia
- Izenburua:
- Hamabosgarren erakustokia
- Erakusketa:
- Azteken Inperioa
- Gaiak:
- Artea eta gizartea | Artea eta kultura | Sinbologia | Erlijioa | Erritua | Kolonaurreko kulturak | Azteken inperioa | Azteken egutegia | Ingurunea eta natura | Animaliak artean | Erdialdeko Amerika | Mexiko
- Artelan motak:
- Eskultura
Eskultura multzo honek Erdialdeko Amerikan denborak eta egutegiak zuten garrantzia azaltzen du. Bi egutegi zituzten: batetik, eguzki egutegia, 365 egunekoa; eta bestetik, errituen egutegia, 260 egunekoa. Errituen egutegiko 260 egunak hamahiru eguneko hogei astetan zeuden banatuta. Hamahiru eguneko aste edo hamahirualdi horietako bakoitzak bere ikurra zuen.
Errituen egutegi hau urtebetetzeetarako erabiltzen zen, eta jainko‑jainkosen urteurrenetarako. Adibidez, zutik dagoen emakumea, burukoa, kapa eta gona duena, jainko‑jainkosen ama da, Teteoinnan. Gonan bere data berezia ageri da zizelkatuta: Yei Ozomatli, edo 3 Tximinoa; bai eta erritu posturan den tximino baten irudikapena ere. Cihuateotlen garezur itxurako harrizko burua harengandik gertu topatu zuten, erditzen hiltzen ziren emakumeei eskainitako tenpluan. Ce Cuauhtli edo 1 Arranoaren data du: Arranoaren hamahirualdiko lehen eguna.
Urteurren haietan erritu garrantzitsuak egiten zituzten. Baina errituen egutegia jarduera jakin batzuetarako egunik egokiena hautatzen laguntzeko ere erabiltzen zuten, hala nola bidaiak egiteko, ehizatzeko edo ezkontzeko datak aukeratzeko. Errituen egutegian jaiegunak egoten ziren aldian behin.
Jaiegunen ziklo bereizia ere bazegoen, eguzki egutegian oinarritzen zena. Egutegi horrek 365 egun zituen, hogei eguneko hamazortzi hiletan, eta bost egun zorigaiztoko edo arriskutsutan banatuta. Hil bakoitzean jaia ospatzen zuten.
Bi egutegiak bat zetozenetan, hots, berrogeita hamabi urtean behin, Urteen Elkartzea edo Su Berriaren zeremonia ospatzen zen.