Hermann eta Margrit Rupf Bilduma

katalogoa

Pablo Picasso

Petra Joos

Malaga, 1881-Mougins, Frantzia, 1973

1904an, Pablo Picasso-k Parisen hartzen du behin betiko bizilekua. 1907ko udan Daniel-Henry Kahnweiler joango zaio estudiora eta hurrengo urtean berrogei bat koadro erosiko dizkio. Kahnweilerrek Hermann Rupf-ekin harremanetan jarriko du Picasso, eta hura, hari bi gouache erostearekin batera, —Hostotza (Feuillage, 1907) eta Paisaia (Paysage, 1908)—, Picassoren obraren lehen bildumagileetariko bat bihurtuko da. Bere mertzeriako salgai gehiago erosteko Parisera egiten zituen lan-bidaiez baliatzen zen Rupf bere adiskide Kahnweilerrekin haren galerian elkartzeko, eta batzuetan artistak bisitatzera laguntzen zion. 1907an, Picassoren obrekin batera, Georges Braque-ren obrak eta Othon Friesz edo André Derain bezalako artista fauvisten piezak erosten hasi zen Rupf. Kahnweiler erretratatzen duen eta Rupf Bildumakoak diren hiru litografiak ez zituen Picassok 1957 arte egin, baina irudikatua zuen jadanik galerista D.-H. Kahnweiler-en erretratua (Portrait de D.-H. Kahnweiler, 1910)¹ bere pintura kubistan. Artistak bere ibilbide osoan landu zuen grabatua, baina hogeita hamarreko hamarkadatik aurrera indar handiagoz ari izan zen horretan.

1907an, Braque ere Parisen bizi zen, eta han topo egingo zuen bere karreran garrantzi handia izango zuten hiru pertsona ospetsurekin: Guillaume Apollinaire poeta, Kahnweiler arte-saltzailea eta Picasso artista gaztea, zeinaren Bateau-Lavoir-eko estudioan ikusi ahal izan baitzuen Avignoneko andereñoak (Les demoiselles d’Avignon) haren obra ospetsua. Topo egite harekin hasi zen haien arteko adiskidetasuna, eta, batez ere, hura izan zuen abiapuntua Kubismoak, alegia, hizkuntza piktoriko berri-berriak, hastapena Paul Cézanne-ren berrikuntza formaletan izan zuen mugimenduak. Picassok 1908an egin zuen Gizon-burua (Tête d’homme), Kubismoaren garapenera eraman zuen bidea ulertzeko ezinbestekoa den obra.

Kubismoaren hasierek objektuen eta espazio piktorikoaren zatikatze geometriko eta sendo bat erakusten dute, bai eta perspektiba bakarraren haustura ere, ordu arte hura izan baitzen artean nagusi, objektuak beren funtsezko formetan perspektiba anitzetatik erakusteko².

Picassok eta Braquek ezarri zuten lan-metodoak despertsonalizazioa zuen helburutzat eta artelanaren anonimatoa erreibindikatzen zuen, eta bide erreal bat irekitzen zien, hala, abangoardia kontruktibisten eta abstraktuen utopia kolektibistei. Haien ikuspegi iraultzaileak beren produkzioaren kidetasuna berresten zuen. Kahnweilerren hitzetan, “bataren eta bestearen merezimenduak hainbesteraino nahasten dira, non nekez bereiz baitaitezke arte berriaren eboluzioan. Txandakatu egiten ziren biak obra bat gauzatzeko orduan, adierazpide berrietan aurrera egiterakoan. Biena da merezimendua”³.

Bi artistak erabateko iraultza estetiko baten buru izan ziren (1909–14). Kubismo Analitikoa deitu zitzaion lehen fase batean, koloreari anekdotikoegitzat irizten zaio eta argi-ilun gris-beix eta berdeetara mugatuta geratzen da pintura, eta obrek, askotan, eguneroko objektuen eta musika-tresnen errepresentazioak erakusten dituzte, errealitatearen zatiak barnean hartzen dituzten konposizio gero eta deseginagoetan. Hurrengo fasean, Kubismo Sintetikoan (1913–17), plano luzatuen koadrikula ortogonalak hantxe iraungo zuen, baina koloreak uniforme eta lodi bihurtzen dira⁴; Picassok, gainera, material hareatsuak sartuko ditu, Paretan zintzilikatutako biolin bat (Biolina) [Un violon accroché au mur (Le violon), 1913].

1919an, Picassok bere pintatzeko modua aldatzen du, eta halakoxe klasizismo baten kutsua ematen dio, Antzinarora itzultze gisako batena. 1924tik aurrera, prozedura kubistak hedatzen ditu, eta bere produkzio surrealistari aplikatzen dizkio. Hala, koadro berean uztartzen ditu, collage⁵ bat balira bezala, mundua modu kubistan irudikatzeko hainbat era (“estiloak”), Neskatxa-burua (Tête de jeune fille, 1929) obrak erabatekotasunez agerian jartzen duen bezala.

[Itzultzailea: Jon Muñoz]

Oharrak

1. Garai hartako funtsezko beste arte-salerosle baten erretratua ere margotu zuen Picassok 1910ean, Ambroise Vollard-ena, alegia. Geroztik, 1930etik 1937ra bitartean, Suite Vollard egin zuen, ehun grabatu zituena eta Vollarden hiru erretraturekin osatu zuena. [itzuli]
2. Georges Braque erakusketak, Guillaume Apollinaire-k Kahnweiler galerian 1908ko azaroan aurkeztu zuenak, Kubismoaren estreinaldi ofiziala seinalatzen du. Erakusketa horretan L’Estaque-ko paisaia berriak erakusten dira, non espazioa perspektibarik gabe irudikatzen baita, eta non sumatzen baitira bolumen geometrikoak eta trinkoak, planotan artikulatuak, eta erreferentziazko elementuak, Henri Matissek “kubo txiki” gisara deskribatuko zituenak. [itzuli]
3. Georges Braque, erak. kat., Guggenheim Bilbao Museoa, 2014. [itzuli]
4. “Margoa beranduago etorri zen. Ezinbestekoa zen espazio bat sortzea hura bete baino lehen [...] Eta hori beste une garrantzitsu bat da Kubismoarentzat. Konturatu ginen ezen margoak formatik bereiz jarduten duela. Begira: mantxa hori bat jartzen da hemen, beste bat oihalaren beste puntan, eta, berehala, erlazio bat sortzen da haien artean. Esan genezake koloreak musika bezala jarduten duela. “Braque. La peinture et nous. Propos de l’artiste recueillis par Dora Vallier”, Cahiers d’art, 1954. [itzuli]
5. Picasso Surreal, 1924–1939, “Die Geburt des Surrealismus aus dem Geist des Kubismus”, erak. kat. Fondation Beyeler, Basilea, 2005. [itzuli]

PDF-a JAITSI