Edukira zuzenean joan

Hermann eta Margrit Rupf Bilduma

katalogoa

Othon Friesz

Angelika Affentranger

Izenburua:
Othon Friesz
Egilea:
Angelika Affentranger
Argitalpena:
Bilbo: FMGB Guggenheim Bilbao Museoa, 2016
Neurriak:
27 x 27 cm
Orrialdeak:
142
ISBN:
978-84-95216-76-2
Erakusketa:
Hermann eta Margrit Rupf Bilduma
Gaiak:
Bildumagintza | Eragin artistikoa | Ibilbide artistikoa | Esperimentazio artistikoa | Sorkuntza artistikoa | Konposizioa | Paisaia | Paul Cézanne | Hermann Rupf
Mugimendu artistikoak:
Abangoardia | Fauvismoa | Inpresionismoa
Artelan motak:
Pintura
Aipatutako artistak:
Braque, Georges | Friesz, Othon

Le Havre, Frantzia, 1879 – Paris, 1949

Othon Friesz-en La Ciotat margolanaren tamaina txikia artistaren produkzioan duen garrantziaren alderantziz proportzionala da, erakusten baitu zer gaitasun duen arabeskoen antza duten lerroak marratzeko —kolore argidunak, arrosa, urdin argia, horia eta beste tonu pastel batzuk, zuri askorekin zainak pintatuta dauzkatela— eta sintesi perfektu gisako batera haiek eramateko. Aldi berean, Frieszek adierazten du hemen, modu nabarmenkiro espontaneoan, paisaiaren xehetasunak murriztu zaizkion pintura baten bizitasuna, marra libre, ia kaligrafiko bat, eta objektutik aske den kolore-paleta bat nagusi dituena. Artistak berdin ezartzen du kolore-geruza ia garden bat eta erliebedun geruza lodi eta oretsu bat.

1907an, pintura hau egin zuen urtea bereziki emankorra suertatu zitzaionez, Frieszek mintzaira piktoriko sosegatuago baterantzako bidea aurkitu zuen eta lortu zuen azkenik adimenaren eta sentsualtasunaren arteko oreka aurkitzea, aspalditik nahigabetzen zuen kontua baitzen hura. Frieszek Inpresionismoaren eragina izan zuen bolada luze batean, eta, mugimendu hura modaz pasea zegoela jakin arren, kontzeptu berriak bilatzeari ekin zion, eta tradizioaren eta abangoardiaren artean mugitu zen. Azkenean konbentzioen zamatik askatu, eta sormen handiko aro bat bizi izan zuen, non bere ideia piktorikoak bere adiskide Georges Braque-rekin eskuz esku landu baitzituen. 1907ko produkzioa artistaren obraren gailurrean dago, eta ekarpen garrantzitsua egiten dio Fauvismoari. “Mediterraneo itsasoaren paisaia atzealde gisa, [Frieszek] esplorazio iraultzaileak egin zituen, Fauvismoak eman dituen lirismorik handieneko obrak sorrarazi dituztenak, inondik ere”1. Hiru hilabete eta erdi igaro zituen Frieszek, Braquerekin batera, La Ciotaten eta ondoko Cassis herrian. Hegoaldeko paisaiaren topografia bitxia inspirazio-iturri gisa baliatu zuten artistek: forma apetatsuko hango muino eta mendiak, hango kala txikiak, gune harritsuen artean sartuak, eta hango landaredi bitxia, agabe-landare bitxiak eta begi askoko zuhaitzak nagusi zituena. Beren astoak natura betean ipintzen bazituzten ere —Le Capucin mendiari begikotasun berezia ziotelarik, une oro ikusten baitzen haren borladun txano-forma bitxia—, haien obrak ez dira, inolaz ere, errealitatearen isla hutsa. Horren ordez, artistek xehetasun bisualak eta bizipena laburbiltzen dituzte, barne- eta kanpo-esperientzia, alegia.

Braque eta Raoul Dufy bezala, Friesz Le Havrekoa zen. Noizbehinka, hiru adiskideak bat zetozen beren mintzaira piktorikoan. Hala ere, Braquek behin eta berriz ireki zien bere burua korronte estilistiko modernoei eta modu erabakigarrian eragin ere zuen haiengan, Dufyk, berriz, berandu gabe aurkitu zuen bere unibertso piktoriko dekoratiboa, lerro dantzarien hiztegi batetik abiaturik sortua, baina Frieszek eutsi egin zion sormenezko bilaketa amaigabe bati bere ibilbidearen zati handi batean, baita bere etapa fauvistaren ondoren ere. Braquerekin Paul Cézanne-ren obrarenganako gogo bizia partekatzen zuen: La Ciotat obraren konposizioa, logika piktoriko estruktural propio batean oinarritua, pentsaezina litzateke eredu hori gabe. 1906 eta 1907 urteen artean, Frieszek Honfleur-en bakarrik igaro zuen garai batean, hasi zen sumatzen haren estilo berria kolore askoko udazkeneko eta neguko irudi sail batean. Lerroa da irudi horien ezaugarri nagusia, lerroak koloreen mundua zeharkatu eta bere burua berresten baitu haien aurrean. Hurrengo udakoak, eta aldi berean hemengo obraren oso hurbilekoak, dira bi pintura hauek: Le Bec d’Aigle, La Ciotat-en (Le Bec d’Aigle á La Ciotat, Arte Ederren Museoa, hôtel Fabrégat, Béziers) eta La Ciotat-eko paisaia (Paysage de La Ciotat, Troyes-eko Arte Modernoko Museoa)2, bi biak antzeko egitura dutenak. Bi obra horiek, La Ciotatekin batera, gai beraren bariazio gisa interpreta daitezke. Bernakoa bereziki esanguratsua da bere esanahiagatik: “Formak izugarri sinpleak dira, ez dute inolako modelaketarik edo sakontasunik. Behealdean, eskuinean, ageri den eraikin baten teilatua laukizuzen bat besterik ez da, zuhaitzen hostotza plano lau sail batek eratzen du. [...] Hemen, marrazkiaren birtuosismoa ekonomiari lotua dago, funtsezkoa denera mugatzen baita dena”3. 1907. urtea ez du Frieszen karreran La Ciotat gaitzat duten obra-multzoak bakarrik definitzen, urte hori nabarmena da, orobat, bere ideia piktoriko ausarten multzo handiagatik, baina irtenbide horiek artistak ez zituen ez jarraitu ez zabaldu, haiek formato txikian mantentzea erabaki zuen, aitzitik, eta, hala, izaera ohi ez bezain zabala eta esperimentala dute. La Ciotat Kunstmuseum Bern-en parte izan zen azkenean Hermann Rupf-en bitartez —Daniel-Henry Kahnweiler arte-saleroslearen bezeroa—, 1907an erosi baitzuen koadro hori4, eta hura izan zen bere lehen erosketetako bat.

[Itzultzailea: Jon Muñoz]

Oharrak

  1. Butcher, David, Butcher-en arabera, 2007, 35. or. [itzuli]
  2. Ikus, obra horiei buruz, Martin, Robert eta Aittouarès, Odile, Emile Othon Friesz, L’œuvre peint, I. liburukia, Paris, 1995, 265. eta 268. zb., kasu bakoitzean ilustrazioarekin. [itzuli]
  3. Butcher, 2007. [itzuli]
  4. Ikus Imhof, Dominik eta Friedli, Susanne, Rupf Collection. Kubismus im Korridor, erak. kat., Kunstmuseum Bern, Hermann und Margrit Rupf-Stiftung, Berna, 2005, 279. or. [itzuli]