Frank Gehry, arkitektoa

Atalak

Condé Nast kafetegia
New York, 1996–2000

Times Square-ko Condé Nast Publications argitaletxearen egoitza nagusiak kafetegi dotoreenetako bat du bertan lan egiten duten langileentzat. Kafetegi honek aukera eman zion Gehry-ri bere esperimentuak eremu berrietara eramateko, bezeroa kontserbadoreagoa izanez gero nahiko barrualde konbentzionala izango bailuke. Materialen erabilerak berriro asmatzeko joera handia du Gehryk, eta hori 1964-5ean Los Angeleseko estudio-etxebizitzaren estukozko kanpoalderako erabili zituen tekniketan eta materialetan antzeman daiteke, errepideen eraikuntzan ohikoak diren teknikak eta materialak izanik. Baina erabilera hori nabarmenagoa eta ikusgarriagoa da kafetegi hau estaltzen duen beira arkitektoniko uhindunean.

Enpresaren kultura. Gehryren arrakastaren gakoa areto nagusiaren barruko jangela inguratzen duen beira uhindunean dago. Izan ere, material honen bidez pribatutasun-sentsazioa sortzea lortu du eta, aldi berean, multzoaren zabaltasuna eta proportzioak mantentzea. Beirazko panel bakoitzak forma berezi bat du. Besteren artean Vogue eta Vanity Fair aldizkariak kaleratzen dituen argitaletxe honen kultura adierazteko diseinatutako kafetegi honetan eserleku gehienek forma kurbatuak dituzte, eta Manhattanen dauden jatetxe onenetako “gela pribatu elitistak” gogora ekartzen dizkigute, sarritan aipatutako aldizkari horien argitaratzaileak eseri ohi direnekoak. Kasu honetan, ordea, enplegatu guztiek erabili ditzaketen espazioak dira. Kafetegiak oso ingurune demokratiko atsegina eskaintzen du "ikustea eta ikusia izatea" printzipioa bikainki aplikatuz, eta horri esker erakundearen harreman sozialetarako gune bihurtu da.

Azalera: 10.800 oin karratu
Materialak: titaniozko panelak, beira kurbatuzko panelak, lizarrezko estaldura duen zorua
Proiektu-taldea: Frank O. Gehry, Randy Jefferson, Edwin Chan, Chris Mercier, Michelle Kaufmann, Leigh Jerrard, Kamran Ardalan, Douglas Glenn, Julian Mayes, David Nam, Bruce Shepard, Rick Smith, Kristin Woehl, Nora Wolin
Beirazko panelen fabrikatzailea: C-TEK, Erik Adickes, Fred Adickes eta Javier Valdivieso
Beirazko panelak finkatzeko piezen fabrikatzailea: Tripyramid, Tim Eliassen, Michael Mulhern eta Michael Samra
Beirako teknikaria: Donald Vild
Beiraren erresistentziari buruzko azterlanak: DeSimone Consulting Engineers

Beira. Kafetegian dauden beirazko panel bereziak fabrikazio eta ingeniaritza proiektu konplexuetan espezializatua dagoen Kaliforniako enpresa batek fabrikatu zituen. Panel ijeztu horien artean ez dago berdinik, eta bakoitza egiteko erabili zen moldea ordenagailuz kontrolatuta fresatu zuten, kurba konplexu horiek lortzearren. Beirazko panel horien pisua 261 eta 298 kg bitartekoa da eta dimentsioak egin zireneko labearen tamainaren arabera zehaztu ziren.

Titanioa. Kafetegiko paretak titanio urdinez estaliak daude eta beren formek Guggenheim Bilbao Museoarenak (1991–7) gogorarazten dizkigute. Titaniozko panelen tamaina naturaleko prototipoak Trevison (Italia) fabrikatu zituzten. Panelak zulatuak daude eta isolamendu akustikoa gehitu zitzaien beirak xurgapen akustikorik ez duela kontuan hartuta.

Aurretiko eraikuntza eta muntaketa. Beirazko eta titaniozko panelak izan ezik, kafetegiko gainerako elementu guztiak—adibidez, eserlekuak, zurezko plataformak eta titaniorako egitura— Italian eraiki ziren aurretik, eta ondoren desmuntatu eta New Yorkera bidali zituzten bertan instalatzeko. 3,6 metroko beirazko panelak proiektu honetarako propio diseinatutako euskarri batzuekin finkatu dira. Titaniozko panelak altzairuzko plantxetan erantsi dira itsasgarri batekin, eta gero zurezko marko batean muntatu dira.