Paris: arteen hiriburua, 1900-1968

Iruzkinak

Gilles Aillaud, Eduardo Arroyo eta Antonio Recalcati, Bizi edo hiltzen utzi edo Marcel Duchamp-en amaiera tragikoa (1965)

Zortzi margolanez osaturiko serie hau hiru artistaren elkarlanaren emaitza da. Gilles Aillaud, Eduardo Arroyo eta Antonio Recalcati dira artista horiek. 1965ean egin zuten, eta izenburua Bizi edo hiltzen utzi edo Marcel Duchamp-en amaiera tragikoa du. Duchampek eragin izugarria izan zuen hirurogeiko hamarkadako artean, bereziki berak asmaturiko ready-made edo “aurrez egina” dela eta. Horren adibideak ikusiko dituzu areto honetan: auto zanpatu bat, besaulki bat, maletak eramateko burdina...

Baina Aillaud, Arroyo eta Recalcati bezalako artista politikoak “edozerk balio du” ideiaren aurkari sutsuak ziren. Haien ustez, arteak esanahiren bat izan behar zuen. Bereziki Duchamp arbuiatzen zuten, haren artea ez baitzen inoiz politikan engaiatu. Eta hori gutxi balitz, hiritartasun estatubatuarra eskuratu zuen: traiziorik handiena zen hori.

Sarah Wilson-ek zortzi margolanetan gertatzen denari buruz hitz egingo digu.

“Lehenengo margoa Duchampen margorik bikainenetakoa da, Eskaileratik jaisten ari den biluzia, 1912koa. Parisen egina izan bazen ere, jadanik 1913an New Yorkeko Armoury-n egin zen erakusketa famatuan ikusgai zegoen. Hurrengo irudian Duchamp ageri da, eskaileran gora doala. Orduan gela batean dagoela konturatzen da, eta bertan galdeketa egiten diote, hiru artistek —eta Aillaud-en, Arroyo-ren eta Recalcati-ren autorretratuak dira‑ Duchamp gaixoa masailezurrean astintzen duten artean. Laugarren margoan haren pixatoki ezaguna ageri da, ‘R Mutt’ bezala sinatua eta 1917an New Yorkeko areto independente ezagunean erakutsi zutena. Bosgarren margolanean, aulki batean eserita dago berriz, galdeketa luzea jasaten. Seigarrenean, berriz, Duchampen kristalezko eskultura ezaguna ikus dezakegu. Lan hori ulergaitza da zinez. Politikari lotutako artista hauei eskultura hori haserregarria iruditzen zitzaien, eta agian obraren ulergaiztasuna ere horren arrazoi bat izan daiteke. Zazpigarren margolanean, Duchamp bera ostikoka botatzen dute eskaileran behera, biluzik dagoela —aipa dezagun, parentesi artean, ez duela barrabilik‑. Eskaileraren goiko aldean dauden hiru artistek, artean barre egiten diote eta irrigarri uzten dute. Duchampen amaiera tragikoaren azken margoan, artistaren gorpua eramaten dute, Estatu Batuetako banderak estalitako hilkutxan. Hau da obraren benetako arrakasta. Andy Warhol, Claes Oldenburg eta Marcel Rayss eta Arman margolari frantsesen eta Pierre Restany kritikariaren irudiak antzeman ditzakegu. Kezkagarria zera da: gizon horiek, frantziarrak edo estatubatuarrak izan, uniforme militarra dutela soinean. Vietnamen garaia zen orduan. Haien isekazko margoak etortzekoa ziren joeren aurrerapena da, joera postmodernoak deituko genituzkeenen aurrerapena. Etorkizunari aurreratzen zaizkio”.