Artea eta Txina 1989 ondoren: Munduaren antzerkia

Iruzkinak

Bat-bateko erditzea, Chen Zhen

Frank Gehry-k diseinatutako areto izugarri garai honen sabaitik zintzilik, bizikleta gurpilen ehunka kamarez egindako herensugea bihurritzen ikus dezakegu. Burua bizikleta koadro eta gurpilez egina dago. Herensugearen sabela gertutik ikusten badugu, plastikozko milaka auto txiki beltz ikusiko ditugu. Esan liteke herensugea erditzen ari dela eta, aldi berean, sabeletik isurtzen diren milaka auto horiek bera menderatzen (eta seguraski deusezten) dutela.

Chen Zhenek, bere belaunaldiko artistarik garrantzitsuenetakoak, 13 urte zeramatzan Frantzian bizitzen, 1999an eskala handiko eskultura hau egin zuenean. Bat-bateko erditzea izenburua eman zion, eta inspirazioa Shanghaira itzultzeko bidaian ikusitako iragarki batean hartu zuen. Txinako autogintza frenetikoa erakusten zuen iragarki hark honako hau zioen: “2000. urterako, ehun mila lagunek beren auto propioa izango dute. Parte har ezazu Txinako automobilaren industriaren lehian!”. 

Erakusketa honetako artista asko bezala, Chen erreakzionatzen ari zen Txinan, ekonomiaren hazkunde azkarraren eta globalizazioaren ondorioz, gertatzen ari zen erabateko aldaketaren aurrean. Gure garaietan ez da beste herrialderik izan, 1989 eta 2008 bitartean Txina adinako eskalan eta abiaduran hazi denik. Mila milioi bizitza baino gehiago izan ziren lan-migrazio izugarrien ondorioak jasan zituztenak, goizetik gauera hiriak eraiki ziren milioika lagunentzat, eta paisaia osoak birrindu ziren errepide, aireportu nahiz lantegiak eraikitzeko. Chen Zhen-en herensugeak Txina erakusten du globalizazioak ekarritako egiazko agonian.

Chen Zhen-ek une hartan sentitzen zuen bera hazi zen hiria, bizikleta eta txirrindulari ugariko hiria, arrapaladan eta bere begien aurrean bihurtzen ari zela autoen eta auto-gidarien hiria, horrek zekartzan ondorio guztiekin: autopistak, auto-pilaketak, bazter-auzoak eta kutsadura. Erditzea “bat-batekoa” da, izan ere, Txina bere deuseztearen amildegi-ertzean baitago.

Txina ekonomia mota batetik bestera igarotzen ari da, denboraren eta espazioaren zentzu batetik beste batera. Eraikuntza mota erraietako, dramatiko, ikusgarri eta alegoriko hori ohikoa da Chan Zhen-en artegintza irudimentsu zoragarrian.

Hona zer esan zuen artistak berak Txinari buruz:

“Nire ustez, Txina bloke trinko bat da, haren bilakaera eta iraultza barne hartzen dituena, haren ohorea eta izugarrikeria. Gaur, ‘elkarbizitza’ berebizikoa eta hiperkonplexua ikusten da Txinan. Gure belaunaldia gaurko Txinaren osotasunaren eta konplexutasunaren lekuko da”.