Francis Bacon: Picassotik Velázquezera

Iruzkinak

Francis Bacon: Gurutziltzaketa baterako hiru estudio (Three Studies for a Crucifixion), 1962

Francis Bacon-en lan ezagunenetako bat da honako hau. Honekin amaitutzat eman zuen 1930eko hamarkadan hasitako gurutziltzaketen saila.

Gizakiaren sentimendu eta jokamoldearen zenbait alderdi lantzeko ez dut gai baliagarriagorik aurkitu. Agian, horrenbeste artistek landu duten gaia izanik berezko “armazoia” sortu du —ez datorkit hobeto izendatuko lukeen hitzik gogora—, eta horrengan bakoitzak nahi duen sentimendu maila jarri dezake. [I haven’t found another subject so far that has been as helpful for covering certain areas of human feeling and behaviour. Perhaps it is only because so many people have worked on this particular theme that it has created his armature —I can’t think of a better way of saying it— on which one can operate all types of level of feeling.]

Arte abangoardistaren hasieratik, gurutziltzaketaren irudikapena ikuspegi erlijiosotik banandu zen. Baconek ikuspegi unibertsal batetik landu zuen, eta norbanakoaren minean eta guztien sufrimendu komunean kontzentratu zen. Hori egiteko, berezko sinboloak erabili zituen.

Sinbolo horietatik nabarmenak dira zatikatutako gorputzak, gure kontsumorako hartzen dugun animalia haragia itxura dutenak. Erromatar inperioan gurutzea tortura eta exekuziorako tresna izan bazen, Baconek ideia horren krudeltasuna berreskuratu zuen hemen, giza haragia eta animalia haragia maila berean jarriz. Artistak paralelismo bat ezarri zuen, gizakiaren aurka burututako krudeltasun ekintzen eta hiltegi eta harategietan ohikoak diren ekintzen artean. Horrela, haragia besterik ez garela gogorarazten digu.

Mendebaldeko obra erlijioso tradizionaletan ohikoa den gisa, Baconek triptikoaren egitura erabili zuen. Formatu bereko hiru panel dira, eta hirurek hainbat elementu komun aurkezten dituzte: kolorea, gela zirkular batean irudikatutako eszena eta gorputz zatikatuak.

Baina obra historiko horietan gertatzen den ez bezala, hiru panelek ez dute narraziorik jarraitzen edota ez dute pieza bakar bat osatzen. Beren artean loturarik ez duten hiru panel dira. Hala ere, Baconek triptikoetan ohikoa den “hierarkia” errespetatu zuen: erdiko zatiak garrantzi handiena du.

Eskuinaldeko panelean irudi bat agertzen da, eta bere konposizioak gurutzearen eraistea gogorarazten du. Ezkerraldekoak harategi bat dirudi, eta sufrimendu hori kontsumitzeko gai liratekeen “bezero” posible batzuk ere antzeman daitezke. Baina Baconek erdialdeko panelean kokatu zuen objektu garrantzitsuena: ohea, eta bertan minez iraulkatzen den gorputza. Gutako guztion historia hasi eta amaitzen dan ohean.