Edukira zuzenean joan

Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

Paisaia Anberestik hurbil 

Izenburua:
Paisaia Anberestik hurbil 
Argitalpena:
Bilbao: Guggenheim Bilbao, 2018
Neurriak:
23 x 30 cm
Orrialdeak:
175 or.
ISBN:
978-84-95216-86-1
Lege gordailua:
BI-1416-2018
Erakusketa:
Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua
Gaiak:
Artelana. Ezaugarriak | Lan-prozesua | Paisaia | Teknika eta materialak
Mugimendu artistikoak:
Fauvismoa | Kubismoa
Teknikak:
Olio-pintura
Artelan motak:
Pintura
Aipatutako artistak:
Braque, Georges

Paisaia Anberestik hurbil (Paysage près d'Anvers), 1906
Olio-pintura mihise gainean, 60,3 × 81,3 cm
Thannhauser Bilduma, dohaintza, Justin K. Thannhauser Foundation 78.2514.1
Datarik gabea; behean sinatua, ezkerraldeko ertzean, pintura beltzez (1935ean): G Braque

Jatorria

Identifikatu gabeko bilduma pribatua, Paris; Robert Lebel (1901–1986), Paris, 1935; Justin K. Thannhauserrek Lebel-i erosia, New York, ca. 1950–51 (40285. zk.); Thannhauserrek Solomon R. Guggenheim Foundation-i legatua, New York, 1978, dohaintza-aginduaren, 1963, eta mailegu luzatuaren, 1965, arabera.

Lehen erakusketak

Paris, Galerie Pierre, Georges Braque: Paysages de l’époque fauve (1906), 1938ko otsailak 4–21.
New York, Marie Harriman Gallery, Les Fauves, 1941eko urriak 20–azaroak 27, 27. zk. (izen honekin: La Rivière).
New York, Buchholz Gallery [Curt Valentin], Early Work by Contemporary Artists, azaroak 16–abenduak 4, 1943, 3. zk. (izen honekin: The River).
New York, Mortimer Brandt Gallery, Color and Space in Modern Art since 1900: 36 Paintings, 10 Sculptures and Constructions, 1944ko otsailak 19–martxoak 18, 10. zk. (izen honekin: La Rivière).
Boston, Institute of Modern Art (gaur egun, Institute of Contemporary Art), Pioneers, 1944ko martxoak 28–apirilak 30, 1. zk. (izen honekin:The River).
Toledo, Ohio, Toledo Museum of Art, The Spirit of Modern France: An Essay on Painting in Society, 1745–1946, 1946ko azaroa–abendua, 67. zk. (izen honekin: La Rivière); hemen ere izan zen: Torontoko Art Gallery, 1947ko urtarrilak 10– martxoak 2.
Venezia, XXV Esposizione Biennale Internazionale d’Arte, Mostra dei Fauves, 1950eko ekainak 8–urriak 15, 6. bis (izen honekin: Riviera).
New York, Sidney Janis Gallery, Les Fauves, 1950eko azaroak 13–abenduak 23, 2. zk. (izen honekin: River).
Chicago, Art Institute of Chicago, erakusketa orokorrerako Justin K. Thannhauserrek luzatutako mailegua, 1955ko maiatzak 19–abuztuak 23 (ez zen katalogorik egin).
Pasadena, Pasadena Art Museum (gaur egun, Norton Simon Museum), Georges Braque, 1960ko apirilak 20–ekainak 5, 2. zk., koloretako erreprodukzioa (izen honekin: Landscape).

Materialak eta prozedura

Bere obrak 1906ko martxoan Parisko Salon des Indépendants erakusketan lehen aldiz jendaurrean erakutsi ondoren, Georges Braque-k ordura arteko estilo sasi-inpresionista berraztertu zuen. André Derain (1880–1954) eta Henri Matisse-ren fauve (euskaraz, “piztia”) margolan iraultzaileak ikusi zituen; horiek kolorearen erabilera espresionista lehenesten zuten forma naturalen adierazpen naturalaren gainetik. Uda hartan ekin zion Braquek fauvismoarekin esperimentatzeari. Paisaia Anberestik hurbil obrak duna batzuen ikuspegia erakusten du, Eskalda ibaiaren ezker ertzetik begiratuta; Braque eta haren adiskide Émile Othon Friesz (1879–1949) portu-hiri txiki oparo hartan bizi izan ziren1.

Obrak mihise frantses estandarren neurria du, gutxi gorabehera (Paisaia 25). Litekeena da euskarria jatorrizko bera izatea, baina zaila da datatzen. Jatorriko mihisea tafeta-ehunezkoa da, eta kolore argikoa; koadroa berriro oihaleztatuta dago, prozedura urtsu bat erabilita.

Konposizio honetan, funtsezko elementua da hondoa, zurixka eta oso matea. Itxuraz, artistak berak aplikatu zuen, pintura oso urtsuarekin irudia blaitzen duten marrak eginez: bereziki argi zeruan eta uretan nabari dira, badian. Oinarria-ren aplikazioaren noranzkoa eta testura are gehiago nabarmentzen dira X izpien bidezko erradiografian. Eremu handiak utzi zituen agerian eta margotu gabe, baita beste gune txikiago batzuk ere, pintzelkaden inguruan. Mihisea osatzen duen bilbearen erliebea bistan dago zuri utzitako eremuaren parte handi batean. Litekeena da “higatze” hori jatorrizkoa izatea, edo baliteke gainestaltze-prozeduraren ondorioz areagotu izana ere, prozedura horretan hondoa apaldu edo zikintzearen eta marrak nabarmentzearen ondorioz.

Infragorrizko erreflektografiak erakutsi zuenez, Braquek grafitozko lerro lodi eta meheak erabili zituen konposizioa zirriborratzeko, batez ere, aurrealdeko dunak eta harkaitzak margotzeko. Grafitozko lerro lodiagoak egin zituen, aldiz, ezkerraldeko duna handiaren inguruan, baita eskuinaldean aurrealdean ikusten diren harkaitzen sakonunea markatzeko ere.

Enpaste gutxi dago konposizioan, oro har. Pintzelkada bizia eta lirikoa erabili zuen Braquek gainazal osoan. Tarteka, pintzelkada paralelotan aplikatu bide zuen margoa, Paul Cézanne-ren tankeran, zeruan esaterako. Pintzelez landutako lausotze garden batzuk ikusten dira, gorriz, gorri ilunez, berdez eta purpuraz, enpaste trinkoagoen artean tartekatuta. Paletak kolore elektrikoak ditu, margolari fauvistetan ohi zen bezala. Olio-pinturaren bizitasunak kontraste interesgarria egiten du oinarri matearekin. Kolore edo forma-eremu bakoitza hondoaren gainean flotatzen dagoela dirudi, hodeiak batez ere, eta konposizioaren planoa lautzeko efektua sortzen du horrek.

Erradiografian eta irudi infragorrietan, argi ikusi zen mihise zati laukizuzen bat txertatu zela —8 × 6 cm ingurukoa—, goiko eskuinaldeko angeluan, eta konposizioaren gune horrek moldaketak jasan ditu. Uneren batean berniza eman zitzaion koadroari, berriro oihaleztatu zenean seguru asko; berniza kendu zaio, ordea, fauvismoaren praktikei jarraiki2. Braque-k estilo fauvista lantzen jarraitu zuen 1907an, eta etapa kubistan murgildu zen ondoren. (GM)

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

1. Koadro honi buruzko informazio gehiago: Jack Flam, “Georges Braque, Landscape near Antwerp”, hemen: Thannhauser: The Thannhauser Collection of the Guggenheim Museum, Matthew Drutt (arg.), Guggenheim Museum, New York, 2001, 78–81. or. Braque eta Friesz 1906ko ekainaren 12tik irailaren 11ra izan ziren Anberesen (78. or.). [itzuli]

2. Anthea Callen, “The Unvarnished Truth: Mattness, ‘Primitivism’ and Modernity in French Painting, c. 1870–1907”, Burlington Magazine 136, 1.100. zk., 1994ko azaroa, 738–46. or. [itzuli]

PDF-a JAITSI