Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

Uztailaren 14a

Uztailaren 14a (Le quatorze juillet), Paris, 1901
Olio-pintura kartoi gainean, 47,1 × 61,8 cm
Thannhauser Bilduma, dohaintza, Justin K. Thannhauser 78.2514.36
Datarik gabea; aurrean sinatua, goian eskuinean, pintura urdinez: - Picasso –

Jatorria

Justin K. Thannhauserrek Galerie Henri Bénézit-engatik eskuratua, Paris, eta gero New York, ca. 1939ko uztaila (40160 zk.); Thannhauserrek Solomon R. Guggenheim Foundation-i legatua, New York, 1978, museoarentzako dohaintza-aginduaren, 1963, eta mailegu luzatuaren arabera, 1965.

Lehen erakusketak

Paris, Galerie Berthe Weill, Tableaux et pastels de Louis Bernard-Lemaire et de Picasso, 1902ko apirilak 1–15, 5. zk.
Mexiko Hiria, Sociedad de Arte Moderno (Museum of Modern Art-ek antolatua, New York), Picasso, 1944ko ekainak 26–irailak 10, zuzenketa-zerrenda¹.
Santa Barbara, Santa Barbara Museum of Art, Picasso, Gris, Miro, Dali: Fiesta Exhibition, 1953, 1953ko abuztuak 4–30, 2. zk. (izen honekin: Le quatorze juillet).

Materialak eta prozedura

1900eko udazkenean lehen bisitaldi bat egin ondoren, Pablo Picasso gazteak beste bidaia batzuk egin zituen Parisera, 1904ko udaberrian bertan egoitza hartu baino lehen. Hirian une hartan ugariak ziren abangoardien estiloek, eta obra haietako gai berriek biziki eragin zioten. 1901eko Frantziako jai nazionalaren irudiari antzemateko, kartoi mehe marroi bat aukeratu zuen Picassok, eta haren gainean margotu zuen Uztailaren 14a ². Bi izkinetako ertzetan eta erdian dauden zuloek kartoi mehea finkatzeko balio izan ahal zuten Picasso pintatzen ari zela, edo agian asto baten gainean ipini zuen kartoia pintatzeko eta gero zintzilikatu egin zuen lehortzeko. Gaur egun kartoi mehe hori oihal bati itsatsia dago kola urtsuz, eta egurrezko egitura baten gainean tenkatua; litekeena da egokitzapen horiek artistak geroago egin izana, lortu nahian agian kartoi gaineko obra apal hau pintura baliotsua bihurtzea oihal tenkatu baten gainean ipinita³. Horrela finkaturik, bestalde, errazagoa izan zen aise honda zitekeen pintura bat mantentzea, kartulina oso-oso mehea baita eta berez da hauskorra. Kartulina muntatua dagoen oihalaren ehunak hari ilunagoak eta trinkoagoak dauzka zuntzaren norabide batean, eta askoz ere hari zurbilagoak eta finagoak bestean.

X izpi bidezko erradiografiak pintura aurkitu zuen atzealdean, kartulinaren eta oihalaren ehunaren artean. Atzealdeko pintzelkadak modu zabalagoan aplikatu ziren, eta X izpietan opakuak gertatzen diren pigmentu bat edo batzuk dauzkate, nahiz eta irudirik ez den batere antzematen. Atzealdeko pintura oso zartatua dago eta asko galdu da, aurrealdeko pintura-geruza ez bezala.

Picassok Uztailaren 14a obran erabilitako pintura-teknika ez da konplikatua. Kartulinak tonu marroi ertaina zuen, eta “oinarrizko” kolore gisa erabili zen. Badirudi hartan Picassok zuzenean zirriborratu zuela, pintura urdin ilun diluitu batekin, diseinuko zenbait elementuren ingerada, lehen planoko irudiena bereziki, eta pintura-pasta trinkoago batekin bete zuela hura gero; pasta hori kolore distiratsukoa zen, eta keinu-pintzelkada biziekin zegoen aplikatua. Pintzelaren testura oso agerian utzi zuen, era horretan nabarmentzeko eszenaren bizitasuna eta animazioa. Paletak gorri, zuri eta urdin asko dauzka, kolore egokiak aberriaren gaiarentzat, baita ukitu berdeak eta hori-zipriztin distiratsuak ere. Eszena inondik ere aski modu bizkorrean margotu zenez gero, pintura teilakatzen den zati batzuk bustia bustiaren gainean urtu direla dirudi. Alabaina, koloreak oro har bereiziak daude eta pintura geruza bakarrean dago aplikatua. Konposizioaren goiko partean pintura diluituagoa eta urtuagoa ageri da.

Enpastearen erliebe handieneko zatien lautze arina, inondik ere, obra oihalari erantsi zitzaion unean gertatu zen. Pintura aldez aurretik berniz trinko batez estali zen, seguruenik pintura muntatu ostean aplikatu zena. Bernizak nabarmen ase eta ilundu zuen euskarria, irudietan eta konposizioaren beste gune garrantzitsuetan haragi-tonua aldatuz. Berniz-geruza ezabatu denean, pintura, oinarriaren tonua bereziki, jatorrizko itxuraren askoz ere antz handiagoa duen kolore batera itzuli da. (GM)

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

1. 1944ko Picassoren erakusketaren katalogoan Justin Thannhauserren mailegua Le Moulin de la Galette izenaz ageri zen (1900, kat. 27); margolan hau 41. orriko obra-zerrenda zenbakitu gabean ageri da, eta baita zuri-beltzeko ilustrazio gisa ere, 43 orrian. Alabaina, katalogoan erantsitako zuzenketa-zerrendak azaltzen duenez, Uztailaren 14a obrak ordezkatu zuen erakusketan Le Moulin de la Galette. [itzuli]
2. Obra hau, beste iturrien artean, hemen agertzen da: Christian Zervos, Pablo Picasso (Paris: Cahiers d’art; New York: E. Weyhe, 1932–78), 1. alea (1932), xxvi–xxvii or., eta 6. alea (1954), 334. zk., 41. xafla (titulurik gabe); Pierre Daix eta Georges Boudaille Joan Rosselet-ekin, Picasso: The Blue and Rose Periods; A Catalogue Raisonné, 1900–1906 (Greenwich, Connecticut: New York Graphic Society, 1967), ing. itzulp. Phoebe Pool, 42, 43, 45, 187 or., V.70. zk., erreprod. [itzuli]
3. Hauek dira mihise-egituraren egungo dimentsioak: 48 × 63cm. [itzuli]

PDF-a JAITSI