Edukira zuzenean joan

Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

Natura hila: fruitu-platera eta pitxerra

Izenburua:
Natura hila: fruitu-platera eta pitxerra
Argitalpena:
Bilbao: Guggenheim Bilbao, 2018
Neurriak:
23 x 30 cm
Orrialdeak:
175 or.
ISBN:
978-84-95216-86-1
Lege gordailua:
BI-1416-2018
Erakusketa:
Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua
Gaiak:
Artelanak | Lan-prozesua | Natura hila | Teknika eta materialak
Teknikak:
Olio-pintura
Artelan motak:
Pintura
Aipatutako artistak:
Picasso, Pablo

Natura hila: fruitu-platera eta pitxerra (Nature morte: Compotier et cruche), 1937ko urtarrilak 21–22
Olio-pintura eta esmaltea (est.) mihise gainean, 49,9 × 60,9 cm
Thannhauser Bilduma, dohaintza, Justin K. Thannhauser, 78.2514.61
Goiko aldean datatua, ezkerrean, pintura beltzez: 21 janvier XXXVII; goiko aldean sinatua, ezkerrean, pintura beltzez (aurreragoko data batean, seguru asko): Picasso; euskarriaren goiko zeharragan datatua, grafitoz: (III) 22 janvier XXXVII.

Jatorria

Paul Rosenberg-ek (1881–1959) artistari erosia, Paris, 1938 (arg. zk. 4051); [Bignou Gallery-n gordailutua (Étienne Bignou eta Georges Keller, jabeak), New York, ca. 1939–1940]; Odette (jaiotza izenez, LeCointe, 1996an hila) eta Vladimir Golschmann-ek (1893–1972) Rosenberg-i erosia, St. Louis, 1944ko otsaila eta 1947ko apirila bitartean; Mary Callery (1903–1977), New York, 1947 amaieran edo 1948an, seguru asko; Perls Galleries (Klaus Perls, jabea), New York, 1956ko apirila; Justin K. Thannhauserrek Perls-i erosia, New York, 1957ko otsaila; Thannhauserrek Solomon R. Guggenheim Foundation-i legatua, New York, 1978, bere dohaintza-aginduaren, 1963, eta mailegu luzatuaren, 1965, arabera.

Lehen erakusketak

New York, Museum of Modern Art, Picasso: Forty Years of His Art, 1939ko azaroak 15–1940ko urtarrilak 7, 277. zk. (izen honekin: Still Life); orobat egon zen hemen: Art Institute of Chicago, 1940ko otsailak 1–martxoak 3.
Cincinnati, Cincinnati Modern Art Society (gaur egun, Contemporary Arts Center), The Private Collection of Mr. and Mrs. Vladimir Golschmann of Saint Louis, 1947ko apirilak 30–ekainak 1 (izen honekin, seguru asko: Still Life).
New York, Rosenberg Galleries, Vladimir Golschmann Collection, 1947ko urriak 6–25, 14. zk. (izen honekin: Table bleue, orange, jaune et blanche).
New York, Museum of Modern Art, Picasso: 75th Anniversary Exhibition, 1957ko maiatzak 22–irailak 8, Addenda, 115. or., erreprodukzioa (izen honekin: Fruit Dish and Pitcher); orobat egon zen hemen: Art Institute of Chicago, 1957ko urriak 29–abenduak 8.
Filadelfia, Philadelphia Museum of Art, Picasso:A Loan Exhibition of His Paintings, Drawings, Sculpture, Ceramics, Prints and Illustrated Books, 1958ko urtarrilak 8–otsailak 23, 192. zk., erreprodukzioa (izen honekin: Fruit Dish and Pitcher).

Materialak eta prozedura

Ambroise Vollard paristar arte-merkatariak (1866–1939) Le Tremblay-sur-Mauldre-n, Parisko aldirietan zeukan landetxea eskaini zion Pablo Picassoren maitale Marie-Thérèse Walter-i (1909–1977) eta haien alaba Maya-ri (1935an jaioa). 1937ko urtarrilean, Picassok astean hiru edo lau egun ematen zituen han1 eta garai hartan Espainiako Gerra Zibila zela-eta oso atsekabetuta zegoen arren, bakea aurkitu zuen landan2. Natura hila: fruitu-platera pitxerra koadroa Picassok urtarrilaren erdialdetik amaierara, gutxi gorabehera, landan edo Parisko bere estudioan landutako natura hilen sailaren parte da; lan honetan, pitxer bat eta fruitu-ontzia irudikatu zituen artistak, abstrakzio maila desberdinetan3.

Ikuspegi estilistikotik, indarrean jarraitzen zuen bere jardun kubistatik ez ezik, bere inguruko eragin surrealistetatik ere edan zuen Picassok. Amaitu berria zen New Yorkeko Museum of Modern Art-eko Fantastic Art, Dada, Surrealism erakusketa erreferentziala, zeinetan parte hartu baitzuen berak, eta buru-belarri ziharduen poesia idazten eta fotogramak sortzen4. Gainera, musa berri bat zuen Picassok: Dora Maar argazkilaria (jaiotza izenez, Henriette Theodora Markovitch, 1907–1997); joera surrealistako obra landu zuen emakume horrek, desira inkontzienteak eta ametsen ikonografia ikertzeko xedea ardatz harturik5.

Irudian bitan banatuta egoteak gogora dakar garai hartako beste artista batzuek —esaterako, Jean Arp, Man Ray eta László Moholy-Nagy-k— beren obretan espazio positiboa/negatiboa ikertuz egindako lana6. Zenbait forma antropomorfiko eta zoomorfikok erreferentzia egiten diete oilar, begi-globo eta lumei7. Ezkerrean, betaurrekoen antzeko ispilu-irudi batzuk ageri dira, eta ebakin zirkular batzuek zeharkatzen dituzte animaziokoak diruditen bi “irudiak”. Atzealdea bereizita egoteak bi formak bakartzen ditu, eta, aldi berean, islaren edo beira batean zeharreko errefrakzioaren irudipena sortzen du; horren bidez eman zion nolabaiteko konplexutasuna gainerakoan nahiko sinplea litzatekeen gai bati.

Natura hil hau, gaur egun lehor eta hauskor dagoen zirriborro-mihise batean landua, ikatz-ziriz zirriborratu zuen, eta esmaltezko lausodura erdi-garden batez margotu zuen, gero, beruna zuen inprimatze komertzial baten gainean8. Pinturan zehar oinarria sumatzen da, forma batzuk erreserbatu direlako. Hortaz, Picassok konposizioaren forma positibo modura erabili zuen espazio negatiboa; baliabide horrek forma gorpuzgabeak eratzeko bidea ematen du, eta hura erabiltzen ari zen Picasso bere fotogrametan9.

Picassok lasaiki aplikatu zuen pintura diluitua pintzelkada bereizgarriez, eta bustia bustiaren gainean aplikatzeko prozeduraren bidez forma kizkurrak sortu ziren koloreek bat egin zuten guneetan. Pintura trinkoagoa batzuetan eta arinagoa besteetan aplikatuz, testura mate eta distiratsuen arteko kontraste nabarmena eratu zen, halaber. Formak elkarri gainjartzen zaizkion tokietan, kolore erdi-gardenak nahastu egiten dira, eta beste kolore bat osatzen dute. Tankera industrialeko pintura morea oso jariotsua izanik, irristatu egiten da, eta lausodura horia aplikatu zaie ezkerraldeko sugarraren formako elementuei. Konposizioa lehor zegoela aplikatutako modelatu urdin argiak bolumena ematen dio fruitu-ontziaren lautasunari10. Ezkerraldeko karamelu-koloreak —eskuinaldeko marroi ilunarekin batera— argi bereizten du hondoa, eta aurrerantz makurrarazten du espazioa, halako eran non objektuak plano piktorikotik erortzen direla baitirudi. Hondoko pintzelkada markatuek eragiten duten sakontasun-sentsazioak kontraste bizia egiten du espazioa lautzen duten forma beltz ebakiekin.

Koadro hau margotu zenean, bustia bustiaren gainean idatzi zen “21 janvier XXXVII” data, eta hondoarekin koskatu zen. Azken sinadura aurrerago gehitu zitzaion, gainaldean nabarmen ikusten den pintura beltzez. Euskarrian ere datatuta dago obra hau, baina biharamunean: horrek iradokitzen du Picassok moldaketaren bat egin zuela. (LS) 

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

  1. Picasso 1937aren hasieran non zebilen jakiteko, ikus: Vivian Endicott Barnett, The Guggenheim Museum: Justin K. Thannhauser Collection, Solomon R. Guggenheim Foundation, New York, 1978, 169. or.; Jaime Sabartés, Picasso: An Intimate Portrait, ing. itz.: Ángel Flores, Prentice-Hall, New York, 1948, 136. or.; Pierre Cabanne, “Picasso et les joies de la paternité”, L’oeil, 226. zk., 1974ko maiatza, 7. or. [itzuli]
  2. Jaime Sabartés-ek hauxe azaldu zuen Picassok Tremblay-sur-Mauldre-n landutako natura hilei buruz: “Objektu berek bestelako itxura bat izango zuten hirian pintatu balitu. Irudipena sortzen zuen aire garbia arnastuz ikusi zituela berak, kezka arrotzetatik libre”. Sabartés, Picasso, 142. or. [itzuli]
  3. Egun berean, Guggenheim-eko Natura hila: fruitu-platera eta pitxerra koadroaren aldaera berdin bat osatu zuen Picassok: Natura hila pitxerrarekin (Nature morte au pichet), bilduma pribatua. Eta oso antzeko beste lan bat egun batzuk lehenago: Natura hila kandelarekin (Nature morte à la bougie) 1937ko urtarrilak 15. Guggenheim-eko koadroaren antzekoa da, konposizioan eta neurrian, nahiz eta hartan kandela bat agertu, fruitu-ontziaren ordez. Bi objektuak 8en tankeran irudikatuta baitaude, litekeena da Picassok objektu bat bestean bihurtu izana. Guggenheimeko Natura hila: fruitu-platera eta pitxerra hemen aipatzen da: Christian Zervos, Pablo Picasso, 8. alea, Cahiers d’art, Paris, 1957, 329. zk., 154. lam. (izen honekin: Nature morte, 1937ko urtarrilak 21). [itzuli]
  4. New York, Museum of Modern Art, Fantastic Art, Dada, Surrealism, 1936ko abenduaren 6tik 1937ko urtarrilaren 17ra (katalogoa). [itzuli]
  5. Picasso eta Maar Paul Eluard poeta eta mugimendu surrealistaren sortzailearen eta haren emazte Nusch-en lagun minak izan ziren. [itzuli]
  6. Julie Barten, Sylvie Pénichon eta Carol Stringari, “The Materialization of Light”, in Moholy-Nagy: Future Present, argit.: Matthew S. Witkovsky, Carol S. Eliel eta Karole P. B. Vail, erak. kat., Art Institute of Chicago, Chicago, 2016, 190.–91. or. [itzuli]
  7. Ikus, adibidez, Txarroa loreekin (La cruche fleurie), 1937, San Francisco Museum of Modern Art. Guggenheimeko natura hileko hegazti formako elementu abstraktu batzuek gogora dakartzate bi obra hauek: Joan Mirók 1926an landutako Pertsonaia harria botatzen olio-pintura mihise gainean, Museum of Modern Art, eta Jean Arp-ek 1926an egindako Bi buru (Deux têtes) ohol margotuaren gaineko erliebea, Museum of Modern Art. Miró eta Arp-en obra horiek 1936–1937an el Museum of Modern Art-en egindako “Fantastic Art, Dada, Surrealism” erakusketan erakusgai jarri zituzten. [itzuli]
  8. Pigmentuak identifikatzeko, X izpien bidezko fluoreszentzia ez suntsitzailea egin zuen Federica Pozzi-k (Metropolitan Museum of Art). Esmalte tankerako kolore askotan zinka aurkitu zen, eta Ripolin pinturaren presentzia iradokitzen du horrek. Horri buruzko informazio gehiagorako, ikus: Julie Arslanoglu, Silvia A. Centeno, Shawn Digney-Peer eta Isabelle Duvernois, “‘Picasso in The Metropolitan Museum of Art’: An Investigation of Materials and Techniques”, Journal of the American Institute for Conservation 52, 3. zk., 2013, 140.– 155. or.; Kimberley Muir, Allison Langley, Anikó Bezur, Francesca Casadio, John Delaney eta Gwénaëlle Gautier, “Scientifically Investigating Picasso’s Suspected Use of Ripolin House Paints in Still Life, 1922 and The Red Armchair”, Journal of the American Institute for Conservation 52, 3. zk., 2013, 156.–172. or. [itzuli]
  9. Ikus, erreferentzia modura, Picassok egindako Dora Maar-en fotogramak, lan honetan: Anne Baldassari, Picasso and Photography: The Dark Mirror, ing. itz.: Deke Dusinberre, erak. kat., Museum of Fine Arts, Houston; Flammarion, Paris, 1997, 204.–207. or.; ikus halaber: Man Ray, “Picasso Photographe”, Cahiers d’art 12, 1937, 167.–175. or. [itzuli]
  10. Litekeena da Picassok atzeko aldean sinatu eta datatu izana obra, eta, gero, hurrengo egunean, modelatua gehitu eta atzealdean beste data bat gehitu izana. Pintura urdina konposizioan erabilitako gainerako pintura diluitua baino lehorragoa da, eta difuminatu egiten da gainaldean, pintura lehorraren gainean. [itzuli]

PDF-a JAITSI