Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

John Peter Russell-i idatzitako gutuna

John Peter Russell-i idatzitako gutuna, Arles, 1888ko apirilak 19
Luma eta tinta marroia, paper berjuratu gainean, 20,7 × 26,7 cm
Thannhauser Bilduma, dohaintza, Justin K. Thannhauser 78.2514.18
Gutunaren amaieran sinatua, tinta marroiz: Vincent
Ez du ur-markarik

Jatorria

John Peter Russell-ek (1858–1930) artistarengandik jasoa, Paris, Belle-Isle, eta Sydney, 1888; haren alaba Jeanne Jouve (jaiotza izenez, Russell; 1887–1948), Paris, 1930erako; Justin K. Thannhauser-ek Jouve-rengandik eskuratua, Paris, eta, gero, New York, 1938 (40114. zk.); Thannhauser-ek Solomon R. Guggenheim Foundation-i legatua, New York, 1978, museoarentzako dohaintza-aginduaren, 1963, eta mailegu luzatuaren, 1965, arabera.

Lehen erakusketak

New York, Wildenstein and Co., Van Gogh, 1955eko martxoak 24–apirilak 30, 110. zk.

Materialak eta prozedura

Vincent van Gogh eta John Peter Russell australiar artistak (1858–1930) izandako gutun-truketik gorde diren hiru aleetako bat da honako gutun hau¹. Van Gogh Paristik Arlesera iritsi eta denbora gutxira idatzita dago, otsailaren amaieran, eta, bertan, irrikaz adierazi zion artistak lagunari garai gartan zertan zebilen: “Niri dagokidanez, hemengo paisaiarekin liluratuta jarraitzen dut”². Van Goghek Parisen ezagutu zuen Russell 1886an, biak Fernand Cormon frantses margolariaren (1845–1924) lantegian ikasle aritu ziren garaian³. Russell ez ezik, Émile Bernard (1868–1941) eta Henri de Toulouse-Lautrec ere ezagutu zituen Van Goghek Cormonen estudioan, eta estimu handitan zituen lagun haiek, estudio hartan egindako egonaldia oso baliagarria gertatu ez zitzaiola esaten bazuen ere⁴.

Van Goghek ingelesez idatzi zion gutuna Russelli, handik bi hilabetera igorritako bigarren gutuna bezalaxe (John Peter Russell-i idatzitako gutuna, Arles, ca. 1888ko ekainak 17). Van Goghek bost gutun baino ez zituen idatzi ingelesez, baina ezin hobeto menderatzen zuen hizkuntza hura⁵.

Van Goghek idazteko paper mehe bat aukeratu zuen, erdian toles bakarra zuena, lau orrialde eratzeko moduan. Ohitura zuen orrialde guztiak betetzekoa, eta halaxe egin zuen Ruselli idatzi eta orain Guggenheimeko Thannhauser Bilduman gordetako beste hiru gutunetan (John Peter Russell-i idatzitako gutuna, Saint-Rémy-de-Provence, ca. 1890eko otsailak 1). Van Goghek Arlesen marrazteko erabili ohi zuen kromozko kanpetxe-tintaz idatzita dago, nahiz eta burdina ere antzeman den⁶. Aipatzekoa da Russellen izena marratuta agertzen dela gutun honetan eta Van Goghek ekainean hari idatzitako bigarren gutunean (John Peter Russell-i idatzitako gutuna, Arles, ca. 1888ko ekainak 17). Hain zuzen ere, Russellek gordean eduki zuen Van Goghekiko harremana: 1920an bere arte-bildumaren parte handiena enkantean saldu zuenean ere ez zuen bere nortasuna jakinarazi nahi izan, eta bere izena ezkutatzeko ere eskatu zuen, gutun baten egiaztapena eskatu ziotelarik⁷. Eta Russellen izena ezabatzeko erabilitako tintak beste osaera bat du; seguru asko, tinta ferrogalikoa erabili bide zen⁸. Van Goghek gustuko zuen kromozko kanpetxe-tinta marroia baino askoz ere ilunagoa zen, seguru asko argiaren eraginez histua. Arrazoi horrexegatik dago papera ere nabarmen ilunduta. (JW)

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

1. Henry Thannhauser, “Van Gogh and John Russell: Some Unknown Letters and Drawings", Burlington Magazine for Connoisseurs 73, 426. zk., 1938ko iraila, 96. or. Thannhauserren arabera, Van Gogh-ek “gutxienez dozena bat” gutun gehiago idatzi zizkion Russell-i, Van Gogh-ek Theo anaiari gutun horiei buruz egindako aipamenak kontuan harturik. Hemen iruzkindutako gutuna, 1888ko apirilaren 19koa, lan honetan agertzen da: Leo Jansen, Hans Luijten eta Nienke Bakker, argit., Vincent van Gogh: The Letters; The Complete Illustrated and Annotated Edition, Londres, Thames and Hudson, 2009, 4. alea, 60. or., 598 gutuna; sarean ere badago, 2010eko abenduko argitalpen elektroniko batean, www.vangoghletters.org. [itzuli]
2. Jansen, Luijten eta Bakker-en arabera, 1888ko apirilaren 19k data dagokio gutun honi. Jansen, Luijten eta Bakker, argit., Vincent van Gogh: The Letters, 4. alea, 60. or., 598. Bere gutunean, Van Gogh-ek dio Dodge MacKnight eta Christian Mourier- Petersen artistekin elkartu zela “aurreko igandean.” MacKnight-ek ere aipatzen du topaketa hura, 1888ko apirilaren 19an Eugène Boch artistari idatzitako gutunean. Hortaz, 1888ko apirilaren 15a bide zen “aurreko igandea”. Euria ari zuela ere idatzi zuen Van Gogh-ek gutun horretan: 1888ko apirilaren 19an eurite handia erregistratu zuten meteorologia-txostenek. Datari buruzko informazioa are xeheago landuta ageri da 2010eko abenduko argitalpen elektronikoan, www.vangoghletters.org. [itzuli]
3. Vivian Endicott Barnett, The Guggenheim Museum: Justin K. Thannhauser Collection, Solomon R. Guggenheim Foundation, New York, 1978, 67. or. Barnett-ek honako hau aipatzen du: A. Galbally, “Amitie: Russell and Van Gogh", Art Bulletin of Victoria 17, 1976, 29. or. [itzuli]
4. “I have been in Cormons studio for three or four months but did not find that so useful as I had expected it to be.” (“Cormonen estudioan ibili nahiz hiru-lau hilabetez, b.aina ez zait gertatu uste nuen bezain baliagarria”), Vincent van Gogh, Paris, Horace Mann Livens-i ari zaiola, 1886ko irailean edo urrian, in Jansen, Luijten eta Bakker, argit., Vincent van Gogh: The Letters, 3. alea, 365. or., 569 gutuna. [itzuli]
5. Kontserbatu diren ingelesezko gainerako gutunak obra honetako 33. oharreko 223, 233, 569, 598 eta 627 zenbakidunak dira: “Van Gogh as a Letter Writer: Language and Spelling", in Jansen, Luijten eta Bakker, argit., Vincent van Gogh: The Letters, argitalpen elektronikoa, 2010eko abendua, ww.vangoghletters.org. [itzuli]
6. X izpien fluoreszentzia-azterketan kromoa nahiz burdina antzeman dira gune batzuetan. [itzuli]
7. Susan Alyson Stein, “Répétitions: Drawings after Paintings”, in Colta Ives, Susan Alyson Stein, Sjraar van Heugten eta Marije Vellekoop, Vincent van Gogh: The Drawings, erak. kat., Metropolitan Museum of Art, New York, 2005, 273. or. Henry Russell-en izena haren suhiak marratu zuela adierazi zuen Thannhauserrek: “Documents inedits: Vincent van Gogh et John Russell", L’amour de l’art 20 (1938ko iraila), 285. or. 2. oharra. [itzuli]
8. X izpien fluoreszentzia-azterketan, burdina eta sufrea antzeman ziren, zeinak baitira tinta ferrogalikoaren osagaiak. Burdina (II) ioiak agertzen direla egiaztatu ahal izan da, halaber, burdina ioien paper adierazle erabiliz, hemen deskribatzen denez: Johan G. Neevel eta Birgit Reissland, “A Bathophenanthroline Indicator Paper", Papier Restaurierung 6, 1. zk. (2005), 28.–36. or. [itzuli]

 

PDF-a JAITSI