Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

Natura hila: fruta eta pitxerra 

Natura hila: fruta eta pitxerra (Nature morte: Fruits et pot), Paris, 1939ko urtarrilak 22
Olio-pintura eta esmaltea (est.) mihise gainean, 27,2 × 41 cm
Thannhauser Bilduma, dohaintza, Justin K. Thannhauser, 84.3231
Goialdean datatua, ezkerrean, pintura marroiz: 22.1.39; goialdean sinatua, ezkerrean, pintura zuri-beltzez (aurreragoko data batean, seguru asko): Picasso; euskarriaren goiko zeharragan datatua, pintura beltzez: 22.1.39.

Jatorria

Paul Rosenberg (1881–1959), Paris eta New York, artistarengandik eskuratua, seguru asko; Justin K. Thannhauser, New York, 1940ko hamarkadan, seguru asko (40198. zk.); bere emazte Hilde Thannhauserri oparitua, New York eta Berna, 1970eko maiatzerako jada; Hilde Thannhauserrek Solomon R. Guggenheim Foundation-i emana, New York, 1984.

Materialak eta prozedura

Pablo Picassok hainbat natura hil margotu zituen bere bizitzan zehar, eta eguneroko objektuen ezin konta ahala eraldaketa estilistiko aplikatu zituen lan horietan, objektuei sinbolismoa eta misterioa atxikiz maiz. “Nire margolanetan ageri diren objektuak”, azaldu zuen, “nonahitik ateratako objektu arruntak dira: txarroa, garagardo-pitxerra […] ontzi bat […] mahai arrunta […]. Zerbait adierazi nahi dut objekturik arruntenak erabiliz: adibidez, kazuela bat, kazuela zahar bat, edonork ezagutzen dituen horietakoa. Niretzat, ontzi bat da, zentzu metaforikoan, Jesu Kristok parabolak erabiltzen zituen bezalaxe”¹. 1930eko hamarkadaren amaieran, Picassok gerraren ankerkeria eta samina ikertzen baziharduen ere —Guernica (1937, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, Madril) obra monumentalaren gisako karga politikoa zuten obrek erakusten dutenez—, aldi berean ari zen gai hutsalagoak ere lantzen, marrazten eta eraldatzen².

Natura hila: fruta eta pitxerra obrak eskala txikia du eta erauzte-teknikaren bidez landuta dago; oso abstraktua da eta gainalde erliebedun batean lautua dago. Geometria indartsua nabarmentzen du fruituen karikatura bikien atzean ikusten den angelu beltz zorrotz eta gezi punta-zorrotzek bizitasun handiz definitutako ontziak. Begi-globoaren tankerako forma antropomorfiko batek apainduta dago pitxerraren erdialdea. Irudiak soslai kaligrafikoko koloretako beirate bat dirudi. Inprimatze komertzial beltz-griskara baten gainean espatulaz berun-zurizko imprimatura argitsu bat aplikatu ondoren, Picassok pintura arraspatu edo erauzi zuen espatula-mutur edo pintzel baten giderrarekin, azpiko geruza agerian uzteko. Oinarri grisa azalera aterata, marrazki lineal bat sortu zuen, igeltsu finezko erliebearen antzeko topografia duen gainalde batek inguratua³.

Erauzte-metodo horrek cliché-verre (beira-klixea) izeneko teknika gogorarazten du. XIX. mendean sortu zen teknika hori, eta Picasso harekin esperimentatzen ari zen koadro hau landu zuen garaian. Oro har, kamerarik gabe sortutako negatibo eskuz marraztu gisa deskribatzen dira clichés-verre delakoak, eta horiek sortzeko beira-xaflak erabiltzen dira, pinturaz, kedarrez edo albuminaz estaliak; hor non marratzen edo karrakatzen dira irudiak, hain zuzen. Horren antzeko prozesu bat erabiliz, maiz marraztu zuen Picassok argazkien emultsioaren gainean⁴. Dora Maarek (1907–1997) honela deskribatu zuen Picassoren erauzte-teknika: “Olio-pinturazko geruza mehe bat zabaldu, eta lerroak marraztu zituen, gero, aizto-ahoaz —grabatuaren antzeko prozesu batean—, eta negatiboa lortu zuen horrela”⁵.

Picassok esmaltezko (est.) pintura-geruza mehe eta distiratsu batez bete zuen marrazkia, eta pintura hura lanabesarekin sortutako arrastoan zehar irristatu zen. Aldaratze-efektua sumatzen da oinarri zuri lauak koloreari barneratzen utzi ez zion guneetan, eta putzutxo lehorrak gelditu ziren gainaldean. Paleta sinplea da, baina kontu handiz aukeratua, eta oso zorrotz erabilita dago kolore beltza.

Kolore diluituak bizkor aplikatu ziren pintzelaz, eta oinarriko prestakinaren distira ikusten da gainaldean; forma batzuk imprimatura zuria metatuz definituta daude. Natura hila: fruta eta pitxerra obrak marrazkiaren, eskulturaren eta pinturaren uztarketa gorpuzten du, nahiz eta argazkilaritzarik eratorritako konbentzioak erabiltzen dituen, hala nola materiala erauztea eta argi-ilunen arteko inbertsioak. Obra hutsala irudi lezake, hortaz, natura hil honek, baina konplexua eta bereziki bizia da, izan. (LS) 

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

1. Hemen aipatua: Françoise Gilot eta Carlton Lake, Life with Picasso, McGraw Hill, New York, 1964, 74. or. [itzuli]
2. Ikus Natura hila: fruitu-platera eta pitxerra lanean (1937) Picassok 1930eko hamarraldiaren amaieran gai konbentzionalekiko nolako interesa zuen. Hemen iruzkindutako Natura hila: fruitu-platera eta pitxerra koadroa lan honetan aipatzen da: Christian Zervos, Pablo Picasso, 9. alea, Cahiers d’art, Paris, 1958, 260. zk., 124. lam. [itzuli]
3. Corey D’Augustine-k (Corey D’Augustine Conservation) egindako X izpien bidezko fluoreszentzia ez suntsitzaileak beruna eta zinka osagai zituen oinarri bat identifikatu zuen. Kolore zuriaren aplikazio trinkoek beruna baino ez zuten. Zink arrasto nabarmenak aurkitu ziren hemen iruzkindutako obrako kolore gorri, urdin eta bioletetan. Emaitza horiek kontuan hartuta, eta kontuan hartuta, halaber, pintura espezifikoak ageri direla Natura hila: fruitu-platera eta pitxerra lanaren gainaldean, uste izatekoa da Picassok Ripolin gorria, urdina eta bioleta erabili zituela, beste kolore batzuetako olio-pintura tradizionalekin batera. Ikerketa sakonagoak beharko dira, nolanahi ere, hipotesi hori egiaztatzeko. Ikus Ripolin esmalteei buruzko informazio gehiago hemen: Kimberley Muir, Allison Langley, Anikó Bezur, Francesca Casadio, John Delaney eta Gwénaëlle Gautier, “Scientifically Investigating Picasso’s Suspected Use of Ripolin House Paints in Still Life, 1922 eta The Red Armchair”, Journal of the American Institute for Conservation 52, 3. zk., 2013, 156.–172. or. [itzuli]
4. Ikus Picassok cliché-verre metodoa nola erabiltzen zuen deskribatzen duen pasartea hemen: Kimberly Schenck, “Cliché-Verre: Drawing and Photography”, Topics in Photographic Preservation 6, 1995, 114.–115. or. [itzuli]
5. Dora Maar-ek Musée Picasso museoaren zuzendari Pierre Georgel-i, 1989ko otsailaren 15ean, hemen aipatua: Anne Baldassari, Picasso and Photography: The Dark Mirror, ing. itzul: Deke Dusinberre, erak. kat., Museum of Fine Arts, Houston; Flammarion, Paris, 1997, 204. or. [itzuli]

PDF-a JAITSI