Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

John Peter Russell-i idatzitako gutuna

John Peter Russell-i idatzitako gutuna, Arles, ca. 1888ko ekainak 17
Luma eta tinta marroia, paper leunaren gainean, 20,3 × 26,3 cm
Thannhauser Bilduma, dohaintza, Justin K. Thannhauser 78.2514.19
Datarik gabe; gutunaren amaieran sinatua, tinta marroiz: Vincent
Ur-marka: L – J D L & Co

Jatorria

Artistak John Peter Russell-i (1858–1930) bidalia, Paris, Belle-Isle, eta Sydney; haren alaba Jeanne Jouve (jaiotza izenez, Russell; 1887–1948), Paris, 1930erako jada; Justin K. Thannhauser-ek Jouve-rengandik eskuratua, Paris, eta, gero, New York, 1938 (40114. zk.); Thannhauser-ek Solomon R. Guggenheim Foundation-i legatua, New York, 1978, museoarentzako dohaintza-aginduaren, 1963, eta mailegu luzatuaren, 1965, arabera.

Lehen erakusketak

New York, Wildenstein and Co., Van Gogh, 1955eko martxoak 24–apirilak 30, 110. zk.

Materialak eta prozedura

Vincent van Goghek John Peter Russell lagunari (1858–1930) bidalitako gutunetatik kontserbatu den bigarrena 1888ko udaberrikoa da, lehena bezala (John Peter Russell-i idatzitako gutuna, Arles, 1888ko apirilak 19), eta ingelesez idatzita dago¹. Russell Parisetik Belle-Islera aldatu zen, Bretainiako kostaldera, Van Goghek otsailean Arlesera alde egin eta denbora gutxira. Gutun honetan, Arlesko soroetako ereile baten zirriborroa ikusten da azken orrialdean². Van Gogh hasi berria zen gai hari buruzko koadro bat lantzen (Ereilea (Le semeur), ca. 1888ko ekainak 17–28), eta eszena horri buruzko antzeko zirriborro bat egin zuen handik egun gutxira Émile Bernard-i (1868–1941) idatzitako beste gutun batean³. Garai hartan, hain zegoen Van Gogh bere lanean buru-belarri murgilduta, ezen behin baino gehiagotan utzi baitzion gutuna idazteari marrazteko. Honelaxe azaldu zion Russelli: “Idaztera esertzen naizenean, hain egoten naiz ikusi dudanaren oroitzapenekin abstraituta [distraituta], ezen alde batera uzten baitut gutuna”. Une jakin batean, arratsalde hartan bertan behatutako neska bat marrazteari ekin zion Van Goghek. Azkenean, marrazki independente bihurtu zen zirriborro hura (Neska baten burua, Arles, ca. 1888ko ekainak 17), eta gutun-azalean sartu zuen Russellen gutunarekin batera. Gero, orri zuri batean berridatzi zuen Van Goghek gutuna. Harengan hein batean ohikoa zenez, gutunean aldatu egin zen bere idazkera: letra handi arinen ordez, kaligrafia fin eta estuagoa erabili zuen pasarte batzuetan⁴. Uste izatekoa da aldaketa horiek bat datozela gutuna alde batera utzi eta marrazten jardun ondoren berriro idazten hasten zen uneekin. Honela amaitu zuen Van Goghek gutuna: “Gutun hau berehalakoan bukatu beharko dut, zelatan baititut nire abstrakzioak [distrakzioak] eta papera berehala bete ezean berriro marrazteari ekin eta gutunik gabe geldituko baitzara bestela”.

Van Goghek kromozko kanpetxe-tinta erabili zuen, Arleseko bere marrazki askotan bezala⁵. Aurreko gutunean bezala (John Peter Russell-i idatzitako gutuna, Saint-Rémy-de-Provence, ca. 1890eko otsailak 1), Russellen izena marratuta dago, hark halaxe eskatu baitzion 1920an bere arte-bildumako pieza batzuk salgai jarri eta enkante-etxeak egiaztapenaren proba eskatu ziolarik, egiaztapen modura gutuna eman zienean⁶. Izena marratzeko erabilitako tintak beste osaera bat du, tinta ferrogalikoa da seguru asko⁷. (JW)

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

1. Hemen agertzen da gutun hau: Leo Jansen, Hans Luijten eta Nienke Bakker, argit., Vincent van Gogh: The Letters; The Complete Illustrated and Annotated Edition, Thames and Hudson, Londres, 2009, 4. alea, 133.–135. or., 627 gutuna, koloretako erreprodukzioa; online ere badago, 2010eko abenduko argitalpen elektroniko batean, www.vangoghletters.org. Argitalpen horien arabera, hemen iruzkindutako gutuna 1888ko ekainaren 17koa edo inguru horretakoa da. Van Gogh-ek Theo van Gogh-i ekainaren 15ean edo 16an idatzitako gutunean (625 gutuna), asmo hau azaldu zuen: “Hitz batzuk bidaliko dizkiot Russell-i”. Theo-ren gutunaren eta Russell-i idatzi­takoaren (John Peter Russell-i idatzitako gutuna, Arles, ca. 1888ko ekainak 17) artean, gai berri bat lantzen hasi zen Vincent: ereilea. Hemen iruzkindutako gutuna 1888ko ekainaren 20tik aurrera gertatutako eurite handiaren aurretik hasi bide zuen. Seguru asko, 628 gutunaren aurrekoa ere bada, eta gutun hori 1888ko ekainaren 19 ingurukoa da; une hartarako, landuagoa zuen Van Gogh-ek ereilea. [itzuli]
2. JH1471 da zirriborroa (izen honekin: “Sower with Setting Sun” [Ereilea, arratsean]). [itzuli]
3. Vincent van Gogh, Arles, Émile Bernard-i idatzia, 1888ko ekainaren 19an edo inguru horretan, in Jansen, Luijten eta Bakker, argit., Vincent van Gogh: The Letters, 4. alea, 137.–141. or., 628 gutuna. [itzuli]
4. “Van Gogh as a Letter Writer: Language and Spelling”, in Jansen, Luijten eta Bakker, argit., Vincent van Gogh: The Letters, argitalpen elektronikoa, 2010eko abendua, www.vangoghletters.org. [itzuli]
5. X izpien fluoreszentzia bidezko azterketan kromoa aurkitu zen, eta tinta ferrogalikoa iradokitzen du horrek. [itzuli]
6. Ikus halaber kat. 64 iruzkina, liburu honetan. [itzuli]
7. X izpien fluoreszentzia bidezko azterketan, burdina eta sufrea aurkitu ziren, zeinak baitira tinta ferrogalikoen osagaiak. Orobat berretsi zen, burdin ioien paper adierazle bat erabiliz, burdin (II) ioiak zeudela, hemen deskribatzen denez: Johan G. Neevel eta Birgit Reissland, “A Bathophenanthroline Indicator Paper”, Restaurierung 6, 1. zk., 2005, 28.–36. or. [itzuli]

PDF-a JAITSI