Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

Natura hila: loreak

Natura hila: loreak (Nature morte: Fleurs), 1885
Olio-pintura mihise gainean, 80,9 × 64,8 cm
Thannhauser Bilduma, dohaintza, Justin K. Thannhauser 78.2514.70
Beheko ertzean sinatua eta datatua, eskuinaldean, pintura berdez: Renoir. 85.

Jatorria

Jacques-Émile Blanche-k (1861–1942) artistarengandik eskuratua, Paris; Walther Halvorsen-ek (1887–1972) Blancheri erosia, Paris eta Christiania (Oslo), 1918; Galerien Thannhauserrek (Justin K. Thannhauser, jabea) Halvorsen-i erosia, Berlin eta Luzerna, 1929ko abuztuak 12 (1355 inb. zk., “Blumenstilleben”); Justin K. Thannhauserri transferitua (Amsterdametik), Paris, eta, gero, New York, 1938ko ekainak 2 (40223 zk.). Thannhauserrek Solomon R. Guggenheim Foundation-i legatua, New York, 1978, bere dohaintza-aginduaren, 1963, eta mailegu luzatuaren, 1965, arabera.

Lehen erakusketak

Londres, Leicester Galleries, Exhibition of Works by Pierre-Auguste Renoir (1841–1919), 1926ko uztaila-abuztua, 3. zk., erreprodukzioa (izen honekin: Fleurs).
Berlin, Künstlerhaus (Galerien Thannhauserrek antolatua), Erste Sonderausstellung in Berlin, 1927ko urtarrilak 9–otsaila erdialdea, 198. zk., erreprodukzioa (izen honekin: Blumenstilleben).
Los Angeles, Los Angeles County Museum (gaur egun, Los Angeles County Museum of Art), Pierre Auguste Renoir, 1841–1919: Paintings, Drawings, Prints and Sculpture, 1955eko uztailak 14–abuztuak 21, 33. zk. (izen honekin: Still Life with Flowers and Pot); orobat izan zen hemen: San Francisco Museum of Art (gaur egun, San Francisco Museum of Modern Art), 1955eko irailak 1–urriak 2.
Santa Barbara, Santa Barbara Museum of Art, Fruits and Flowers in Painting, 1958ko abuztuak 12–irailak 4, 50. zk., erreprodukzioa (izen honekin: Flowers).

Materialak eta prozedura

Pierre-Auguste Renoirrek margokera inpresionistarekiko ilusioa galdua zuen garai batean sortu zuen Natura hila: loreak, eta bere estilo propioa birplanteatzera eraman zuen egoera hark. Hurrengo urtean Paul Bérard lagun eta mezenasari (1833–1905) igorritako gutun batean, kexu zen Renoir: “Dena arraspatzen dut, berriro hasten nahiz eta urte osoan koadro bakar bat ere amaitu ezinik egongo naizen irudipena daukat. […] Tematuegi nabil nire bilaketan, damurik gabe amore egin ahal izateko”¹. Ikerketa estilistikoa egiteaz gainera, Renoirrek materialekin esperimentatzen jardun zuen 1880ko hamarkadan, bereziki koadroetan erabiltzen zituen aglutinatzaileekin², hemen iruzkindutako obrak erakusten duenez.

Natura hila: loreak bilbe meheko mihise batean landu zuen, artean berroihaleztatu gabea eta euskarri frantses estandar batean muntatuta dagoena (Erretratua 25)³. Inprimatze gris argi uniformea komertziala da, itxuraz. Koadroaren eskuinaldean jatorrizko iltzatze-ertza kontserbatu da, eta jatorrizko inprimatzea besterik ez da ageri gune horretan; aldiz, beste hiru aldeek azpiko geruzetako pintura dute, ertzetaraino, eta horrek adierazten du Renoirrek mihisea moztu eta berriro pintatu zuela. Goiko ertzak pintura urdin ezohiko bat du, eta ezkerreko eta beheko ertzek mozketaren gunean ebakitzen den pintura arrosa hits bat dute⁴. Amaierako konposizioaren pintzelkadek hiru ertz horiek ere biltzen dituztenez, uste izatekoa da Renoirrek Natura hila: loreak amaitu ondoren iltzatu zela mihisea gaur egungo euskarrian. Baliteke euskarririk gabeko mihise batean margotu izana konposizioa, edo mihisea neurri handiagoko euskarri batean muntaturik zuela.

Bustia bustiaren gainean teknikaren bidez eta pintzela oso beterik aplikatutako pintura opaku trinkoa nahastu egiten da mihisearen gainaldean, eta enpaste urriko testura ematen dio koadroari. Irudiek aurretiko konposizioen arrasto argirik hauteman ez badute ere, dirudienez, Renoirrek berriro margotu zituen koadroko zenbait eremu handi, bereziki mahaia eta loreen eta loreontziaren inguruko hondoa⁵. Arraseko argipean egindako azterketak agerian utzi zuen badirela azpiko enpaste-eremu batzuk gaur egungo konposizioarekin bat ez datozenak, bereziki goiko ezkerraldeko ertzean eta mahaian. Gainera, arrakala ugari ireki dira goiko geruzetan, eta horiek zeharkatuz azaleratzen dira azken buruko margolanarekin loturarik ez duten laranja-kolore bizi bat eta arrosa krematsu bat. Gainaldeko geruzen loditasunak iradokitzen du Renoirrek aurreko konposizio bat estaltzeko gehitu zituela, eta ez azken buruko konposizioa nabarmentzeko.

Pinturen analisirik egin ez bada ere, krakeladura lehorrak, zimurrak eta exudazioak kontuan hartuta, uste izatekoa da Renoirrek baliabideekin esperimentatu zuela. Gune batzuetan, terraza moduko estratigrafia erakusten du krakeladurak, eta horrek iradokitzen du geruza bakoitzak denbora-tarte jakin bat behar izan zuela lehortzeko, aglutinatzaile motaren edo kantitatearen arabera. Puntu askotan, azpiko pinturak goialdeko geruzetako arrakaletatik azaleratu dira, eta horrek adierazten du aurreko pinturak bustita zeudela goragoko geruzak lehortu ondoren ere. Analisia egin beharko litzateke pinturak nola sortu ziren eta koadro honek zein bilakaera konplexua izan zuen zehazteko, baina azken buruko konposizioaren bat-batekotasun itxurazkoak ezetsi egiten du Renoirrek mihise honetan egindako ahalegina. (JB) 

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

1. Pierre-Auguste Renoir-ek Paul Bérard-I [1886ko abuztuak 17], Hôtel Drouot-en enkanteko katalogoko pasartea, 1979ko otsailak 16, 74. zk., hemen aipatua: Barbara Ehrlich White, Renoir: An Intimate Biography, Thames and Hudson, New York, 2017, 146. or. Horrez gainera, Natura hila: loreak hemen ere ageri da: Guy-Patrice Dauberville eta Michel Dauberville, Camille Fremontier-Murphy-rekin, Renoir: Catalogue raisonnédes tableaux, pastels, dessins et aquarelles, 2. alea, Bernheim-Jeune, Paris, 2009, 18. or., 707. zk., errepr. [itzuli]
2. Ikus David Bomford, Jo Kirby, John Leighton eta Ashok Roy, Art in the Making: Impressionism, erak. kat., National Gallery, Londres, 1990, 194.–195. or. [itzuli]
3. Mihisearen atzeko aldean zigilu obal bat dago, goiko aldean, erdian, Parisko pintura-materialen denda batena: P. Aprin, 43, rue de Douai. Hornitzaile hori 1886tik 1898ra bitarteko telefono-gidetan ageri da, baina litekeena da denda zabalik izatea urtebete lehenago, Natura hila: loreak pintatu zenean (sinaduraren eta dataren arabera). Julie Barten eta Pascal Labreuche-ren arteko e-mailen trukea, 2018ko urtarrilak 29. Ikus, halaber, Pascal Labreuche, Guide to Paris Artists’ Suppliers, 1790–1960, www.labreuche-fournisseurs-artistes-paris.fr. [itzuli]
4. Renoir-ek Aterkiak (Les parapluies, ca. 1881–1886, National Gallery, Londres) mihisearen hiru ertz berak moztu zituen margolana euskarri txikiago batean muntatu aurretik. Bomford et al., Art in the Making, 191.–193. or. [itzuli]
5. Litekeena da goiko geruzetan X izpiekiko opakua den pintura bat erabili izana eta horregatik ez ikustea konposizioaren azpiko balizko irudiak. [itzuli]

PDF-a JAITSI