Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

Emakume motosdunaren profila

Emakume motosdunaren profila (Profil de femme au chignon), Paris, 1904
Akuarela arindua, urradura eta lumarekin, eta grafito gaineko tinta paper leun gainean, 37,2 × 26,7 cm
Thannhauser Bilduma, legatua, Hilde Thannhauser 91.3913
Datarik gabe; behean ezkerrean sinatua, conté ziri beltz nabarrez: Picasso
Ez du ur-markarik

Jatorria

René Gaffé Bilduma (1887–1968), Brusela eta Londres. London Gallery (E. L. T. [Édouard Léon Théodore] Mesens, jabea), Londres, 1938ko maiatzerako jada; Justin K. Thann­hauserrek London Gallery-ren bitartez erosia, Paris, eta, ondoren, New York, seguru asko 1939ko otsailean (40209. zk.); Hilde Thannhauser bere emazteari oparitua, New York eta Berna, 1970eko maiatzerako jada; Thannhauserrek Solomon R. Guggenheim Foundation-i legatua, New York, 1991, haren dohaintza aginduaren arabera, 1984.

Lehenengo erakusketak

Londres, London Gallery, Picasso Drawings and Collages, 1938ko maiatzak 5–31 (izen honekin: Profile and Chignon).
Berkeley, Kalifornia, Alfred L. Kroeber Hall, University of California, Art from Ingres to Pollock: Painting and Sculpture since Neoclassicism, 1960ko martxoak 6–apirilak 3, 54. or. (izen honekin: Blue Head, 1903).
San Francisco, California Palace of the Legion of Honor (gaur egun, Fine Arts Museums of San Francisco), Thannhauser Bildumaren mailegua, 1960ko apirilak 4–urriak 19 (izen honekin: Blue Head).

Materialak eta prozedura

Emakume motosdunaren profila erretratu dotore eta nolabait iheskor hau akuarela urdin arindu orokor batez osatua dago, tinta beltz-marroixkazko lerro batzuekin, eta, azpian, grafitoz egindako marrazki bat dago, gramaje ertaineko paper leun gainean¹. Modeloaren profila bere aurpegiera nabarmentzen duen tinta ilunez egindako lerro minimoek mugatzen badute ere itxuraz, azpian dagoen grafitozko marrazki amaituago batek —infragorrizko erreflektografian osorik ikusten denak— erretratuaren aurreko fase bat egon zela erakusten du.

Pentsatzekoa da Pablo Picassok paper-orri zuri batean hasi zuela grafitozko konposizioa, akuarela aplikatu aurretik². Grafitozko trazuak oso ahulak dira, eta apenas ikusten dira gaur egun; edonola ere, paper zuri batean askoz ere nabarmenagoak izango ziren. Artistak arreta handiz modelatu zituen emakumearen hazpegiak grafitoarekin; itzalak eransteko, lerroak elkar gurutzatu zituen eta, oro har, gaur egun tintazko marrazkian ikusten dena baino xehetasun handiagoz osatu zituen haren ezaugarriak.

Uneren batean, akuarela urdin arindua erantsi zitzaion paperari, eta, gero, kendu egin zen erdialdetik, zapi heze batekin seguru asko. Horrez gainera, akuarela beltz edo beltz-urdinxkako geruza ia gardena aplikatu zen modeloaren ilean, eta hori ere ezabatu egin zen artean heze zegoela; era horretara, paper-zuntz altxatuen pilaketak sortu ziren gune horretan. Igurtziaren bitartez, ilearen alde banatara sakabanatu egin ziren ikazdun akuarela beltza eta ziur asko grafitoa, eta inguruko urdinarekin nahasi ziren. Argitasun normalarekin tonu urdin-grisaxka ahul bat hautematen da ilean, baina infragorrizko erreflektografiaren bitartez oso nabarmena da, ikazdun akuarela beltza oso xurgatzaile ona delako, baita kopuru oso txikietan ere.

Picassok ondoren erantsi zituen tinta iluneko lerroak, seguru asko akuarela oraindik erabat lehortu gabe zegoela, paperean tintaren alboko koskatzeak erakusten duen moduan. Tinta aplikatzean, Picasso urrundu egin zen, argi eta garbi, grafitoz egindako jatorrizko marrazkitik. Funtsezko lerro asko errepasatu bazituen ere, nabarmendu eta deformatu egin zituen pixka bat modeloaren hazpegiak; hala, hezurtsuago eta helduago ageri da emakumea. Horrez gainera, azpiko marrazkian ikusten ziren itzalak galtzearen ondorioz, tintazko erretratuaren ezaugarriak ez daude hain definituta. Picassok, ordea, argitasuna eman zien formak nabarmentzeko. Metalezko lumatxoaren muturraz baliatuta, tintarik gabe, Picassok, modu nahiko oldarkorrean, gainazala karrakatu zuen akuarela eta paperaren gaineko geruza ezabatzeko, eta, horrela, argia-eremuak berreskuratu zituen; ohiko teknika zen hori akuarelisten artean, nahiz eta ez den lumatxoaren muturrarekin egiten. Beste eremu batzuetan, buril zorroztu bat erabili zuen helburu horretarako, punta lehor bat esaterako.(JW) 

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

1. Marrazki hau lan honetan aipatzen da: Christian Zervos, Pablo Picasso, 1. alea, Cahiers d’art, Paris; E. Weyhe, New York, 1932, 221. zk., 98. lamina (izen honekin: Profile with Chignon [Profil au chignon]); Pierre Daix eta Georges Boudaille, Joan Rosselet-ekin, Picasso: The Blue and Rose Periods; A Catalogue Raisonné, 1900–1906, ingeleserako itzulpena: Phoebe Pool, New York Graphic Society, Greenwich, Connecticut, 1967, D.XI.12. zk., 249. or., errepr. [itzuli]
2. X izpien fluoreszentzia bidezko azterketa batek kromoa aurkitu zuen tintan, eta horrek adieraz dezake, halaber, kromozko kanpetxe-tinta erabili zela. Horrez gainera, paperak ez zituen burdinazko ioiak (II), tinta ferrogaliko batean aurkituko liratekeenak. Paper-adierazle bat erabili zen, lan honetan deskribatzen denaren arabera: Johan G. Neevel eta Birgit Reissland, “A Bathophenanthroline Indicator Paper”, Papier Restaurierung 6, 1. zk., 2005, 28–36. or. [itzuli]

PDF-a JAITSI