Edukira zuzenean joan

Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

Espainiar dantza (Danse espagnole)

Izenburua:
Espainiar dantza (Danse espagnole)
Argitalpena:
Bilbao: Guggenheim Bilbao, 2018
Neurriak:
23 x 30 cm
Orrialdeak:
175 or.
ISBN:
978-84-95216-86-1
Lege gordailua:
BI-1416-2018
Erakusketa:
Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua
Gaiak:
Emakumea artean | Artelanak | Lan-prozesua | Teknika eta materialak
Mugimendu artistikoak:
Inpresionismoa
Artelan motak:
Eskultura
Aipatutako artistak:
Degas, Edgar

Espainiar dantza (Danse espagnole), ca. 1896–1911 (moldaketa, ca. 1919–26)
Brontzea, 40,3 × 16,5 × 17,8 cm
Thannhauser Bilduma, dohaintza, Justin K. Thannhauser 78.2514.9
Datarik gabea; jabetza-zigilua , oinarrian grabatua, ezkerraldean: Degas
Galdatzailearen marka, oinarrian estanpatua, argizarizko positiboan, modeloaren ezker oinetik hurbil: CIRE / PERDU / A A HEBRARD
Piezaren zenbakia eta sailaren letra, modeloaren eskuin oinetik hurbil: 20. / D

Jatorria

A. A. Hébrard et Cie etxeak (Adrien Aurélien Hébrard, jabea) artistaren oinordekoen aginduz moldatutako pieza, Paris, 1926rako1; Walther Halvorsen (1887–1972), Paris eta Oslo; Galerien Thannhauser-ek (Justin K. Thannhauser, jabea) Halvorsen-i erosia, Berlin eta Luzerna, 1929ko abuztuak 12 (1375. inb. zk., “Danse espagnole”); Justin K. Thannhauser-i eskualdatua (Amsterdam-etik), Paris, eta, geroago, New York, 1938ko ekainak 2 (40045. zk.); Thannhauser-ek Guggenheim Foundation-i egindako legatua, New York, 1978, bere dohaintza-aginduaren, 1963, eta mailegu luzatuaren, 1965, arabera.

Lehen erakusketak

Berlin, Galerie Alfred Flechtheim, Das plastische Werk von Edgar Degas, 1926ko maiatza, 16. zk. (izen honekin: Danse espagnole [Pemier état]); orobat erakutsi zuten Munich-en, Galerien Thannhauser, Edgar Degas: Pastelle, Zeichnungen, das plastische Werk, 1926ko uztaila-abuztua, “Das plastische Werk”, 16. zk. (izen honekin: Spanischer Tanz [Erster Zustand]); eta Dresde-n, Galerie Ernst Arnold, 1926ko iraila.
Amsterdam, Stedelijk Museum, Rondom Rodin, 1939ko ekainaren 30etik irailera (1940ko urtarrilaren 2ra luzatua), 91. zk.
Houston, Museum of Fine Arts, House of Art, 1954ko urriaren 17tik azaroaren 28ra, 65. zk., erreprodukzioa

Materialak eta prozedura

Espainiar dantza brontzea Edgar Degas-en oinordekoen aginduz moldekatu zuten, artista hil ondoren; izan ere, Degas hil zenean, 150 eskulturatik gora aurkitu zituzten haren tailerrean, gehienbat argizariz, “plastilinaz” (argizariz eta olioz egindako materiala) eta buztinez modelatuak (Danseuse s’avançant, les bras levés, ca. 1885-90)2. Degasen oinordekoek kontratua egin zuten Adrien Aurélien Hébrard paristar funditzailearekin (1865– 1937), egoera onean kontserbatutako eskulturak brontzean urtzeko, argizari galduaren prozesuaren bidez (ikus Dantzaria aurrerantz mugitzen, besoak gora jasota). Haietako asko oso hondatuta zeuden, baina hirurogeita hamalau moldekatzea lortu zuten. Beren asmoa zen brontze bakoitzaren hogeina aleko edizioak egitea, saltzeko, eta haiez gainera egin zituzten beste bi sail oso, Degasen oinordekoentzat bat eta Hébrard galdatzailearentzat bestea3. Guggenheim Bildumako Espainiar dantza 1919 eta 1926 bitartean moldekatu zuten. Piezaren oinarrian irarrita ageri denez, 1–72 bitarteko obra-zerrendan 20. zenbakia esleitu zitzaien brontzeari eta haren argizarizko ereduari4. Atik Tra arteko letra batez identifikaturiko hogei sailetako “D” saileko alea da5. Degasek maiz errepikatu ohi zituen bere obretan gaiak eta gorputz-jarrerak, eta halaxe gertatzen da Espainiar dantza lanean ere, zeinaren gaia landu baitzuen askotariko bitartekoen bidez —pastela, eskultura eta abar—, irudiaren behin betiko kokaera eta jarrera finkatu arte. Guggenheimeko brontzea première étude edo lehen prestalantzat hartu izan da historikoki, eta baditu desberdintasun batzuk deuxième étude edo bigarren prestalanarekin alderatuta, hala nola dantzariaren buruaren makurduraren eta aldakaren proiekzioaren aldaketa txiki batzuk, baita aldaketa nabariagoak ere, gainaldearen testuran eta oinarriaren pisuan hautemangarriak6. Aipatzekoa da, ezohikoa izanik, Espainiar dantza obraren igeltsuzko bertsio bat (bigarren prestalana) modelatu zela Degas hil aurretik.

Artista hil ondoren moldatutako brontzezko eskulturen ezaugarriak definitzeko, azterlan zorrotz bat egin zuen National Gallery of Art-ek (Washington), X izpien fluoreszentzia bidezko espektroskopiaren teknika analitikoa erabiliz, Degas-en brontzeetan Hébrard-ek erabilitako kobrezko aleazioko metalen kopuruak zehazteko7. Guggenheimeko Espainiar dantza brontzearen azterketatik ondorioztatu denez, antzeko kobre, berun eta zink-proportzioak erabili ziren obra horretan eta National Galleryk aztertutako beste eskultura batzuetan8. (NO) 

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

  1. Degas-en oinordekoei buruz, ikus kat. 9, 1. zk., liburuki honetan. [itzuli]
  2. John Rewald, argit., Degas: Works in Sculpture; A Complete Catalogue, Pantheon Books, New York, 1944; Anne Pingeot, Degas: Sculptures, Imprimerie nationale éditions: Réunion des musées nationaux, Paris, 1991; Sara Campbell, Degas: The Sculptures; A Catalogue Raisonné, Apollo-ren argitalpen berezia, 1995eko abuztua; Joseph S. Czestochowski eta Anne Pingeot, Degas Sculptures: Catalogue Raisonné of the Bronzes, Torch Press and International Arts, Memphis, Tenn., 2002; Suzanne Glover Lindsay, Daphne S. Barbour eta Shelley G. Sturman, Edgar Degas Sculpture, National Gallery of Art, Washington, 2010. [itzuli]
  3. Daphne Barbour eta Shelley Sturman, “Casting Degas’s Sculpture into Bronze: A Closer Look”, Facture: Conservation, Science, Art History 3, 2017, 78.–80. or. [itzuli]
  4. Brontze hauen moldaketaren inguruan jakiteko, ikus 9. kat. 6. oharra. [itzuli]
  5. Hemen agertzen da Espainiar dantzaria obra: Czestochowski eta Pingeot, Degas Sculptures, 160.–61. or., 20. zk., “D” saila (izen honekin: Spanish Dance [Danse espagnole autrefois appelée première étude]); Rewald, Degas: Works in Sculpture, 27. or., LXIX. zk. [itzuli]
  6. Hébrard funditzaileak première eta deuxième étude izendatu zituen, amaitu gabeko lanaren tankera zuelako. Hébrard-ek pentsatu bidez zuen —oker pentsatu ere, agian— aurrez egindako “zirriborroak” aldaera osoagoak edo amaituagoak zirela. John Rewald, Degas’s Complete Sculpture: Catalogue Raisonné, argit. zuz., Alan Wofsy Fine Arts, San Frantzisko, 1990, 39. or. Hébrard funditzaileak 45. zenbakia esleitu zion Espainiar dantza obraren bigarren prestalanari. [itzuli]
  7. Barbour eta Sturman, “Casting Degas’s Sculpture into Bronze”, 103.–105. or. [itzuli]
  8. 2017an, Northwestern University-Art Institute of Chicago Center for Scientific Studies in the Arts (NU-ACCESS) zentroarekin lankidetzan, Guggenheim Museum-ek Thannhauser Bildumako Degas-en hiru brontzeen (kat. 9–11) X izpien fluoreszentzia bidezko analisia egin zuen. [itzuli]

PDF-a JAITSI