Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

Katalintzarra, kopa eta pitxerra 

Katalintzarra, kopa eta pitxerra (Fiasque, verre et poterie), ca. 1877
Olio-pintura mihise gainean, 46,2 × 55,2 cm
Thannhauser Bilduma, dohaintza, Justin K. Thannhauser 78.2514.3
Sinadurarik eta datarik gabea

Jatorria

Eugène Murer (1841–1906), Auvers-sur-Oise, 1887rako; Bernheim-Jeune familiaren bildumak (Gaston Bernheim-Jeune [1870-1953] eta Josse Bernheim-Jeune [1870–1941]) Murer-en oinordekoei erosia, Paris, ca. 1907; Joseph Brochier-ek (1887–1967) Bernheim-Jeune-ri erosia, Lyon, 1934az geroztik, seguru asko, eta jadanik 1939ko otsailerako; Justin K. Thannhauserrek Brochier-engandik eskuratua, New York, ca. 1957 (zk. 40366); Thannhauserrek Solomon R. Guggenheim Foundationi legatua, New York, 1978, museoarentzako dohaintza-aginduaren, 1963, eta mailegu luzatuaren, 1965, arabera.

Lehen erakusketak

Paris, Galerie Manzi-Joyant et Cie, Exposition d’art moderne, 1912ko ekaina–uztaila, 1., 3., 12., 13., 20., 21. edo 23. zenbakiak¹.
Glasgow, McLellan Galleries (Alex. Reid and Lefevre-k antolatua, Londres), French Painting in the XIXth Century, 1934ko maiatza, 7. zk., erreprodukzioa (izen honekin: La bouteille paillée, 1883).
Londres, Alex. Reid and Léfevre, Renoir, Cézanne and Their Contemporaries, 1934ko ekaina, 3. zk., erreprodukzioa (izen honekin : La bouteille paillée, 1883).
Pais, Bernheim-Jeune, Quelques tableaux d’Ingres à Gauguin, 1935eko ekainaren 11tik uztailaren 13ra, 3. zk., erreprodukzioa (izen honekin: Le pichet).
Paris, Galerie Paul Rosenberg, Exposition Cézanne (1839–1906) organisée à l’occasion de son centenaire, 1939ko otsailaren 21etik apirilaren 1era, 5. zk., erreprodukzioa (1877ko dataz).
Lyon, Musée de Lyon (gaur egun, Musée des Beaux-Arts de Lyon), Palais Saint-Pierre, Centenaire de Paul Cézanne, 1939ko maiatzaren 8an inauguratua, 19. zk., VIII. lam.
Londres, Wildenstein and Co., Homage to Paul Cézanne (1839–1906), 1939ko uztaila, 20. zk. (izen honekin : Flask, Glass and Pot).
Lyon, Musée de Lyon (gaur egun, Musée des Beaux-Arts de Lyon), Palais Saint-Pierre, Exposition de peinture française: De l’Impressionisme à nos jours, 1942ko maiatza, 6. zk. (izen honekin: Nature morte).
Aix-en-Provence, Musée Granet, Cézanne: Peintures, aquarelles, dessins, 1953ko uztailaren 30etik abuztuaren 5era, 7. zk. (1875–1877ko dataz); toki hauetara ere eraman zuten: Niza, Musée Masséna, 1953ko abuztuaren 8tik irailaren 12ra; Grenoble, Musée des beaux-arts, 1953ko irailaren 15etik urriaren 18ra.
Saint-Etienne, Musée d’Art et d’Industrie, Natures mortes de Géricault à nos jours, 1955, 15. zk., 10. fig.
Aix-en-Provence, Pabellón de Vendôme, Exposition pour commémorer le cinquantenaire de la mort de Cézanne, 1956ko uztailaren 21etik abuztuaren 15era, 16. zk., erreprodukzioa.
Cleveland, Ohio, Cleveland Museum of Art, Justin K. Thannhauserrek erakusketa orokorrerako mailegatua, 1962ko maiatzaren amaieratik irailaren erdialdera (ez zen katalogorik egin).

Materialak eta prozedura

Paul Cézanne-k natura hilaren hainbat aldaera ikertu zituen 1877 inguruan datutako bost obratan, baina guztietan erabili zuen hondorako horma-paper bereizgarri bera. Adibide hau bilbe leuneko mihise mehe batean margotuta dago. Data ezezagunean gainestali zuten, eta ezabatu egin zitzaizkion jatorrizko euste-tolestak. Hondoa gris argia da, Cézannek tonu hori konposizioaren parte gisa erabilitako zenbait gunetan ikusten denez, adibidez, behealdean, ezkerrean, mahai-oihalean. Infragorrizko erreflektografia erakusten duenez, ez dago grafitozko marrazkirik. Konposizioa hasteko, pintura urdinez marraztu zituen Cézannek koadroko forma askoren soslaiak, besteak beste mahai-oihalaren zenbait plano; eta, gero, kolore urdin, zuri, berde eta horiz adierazi zituen oihalaren argi-itzalak. Horma-paperaren goiko aldeko pintura berdea eta okrea oso diluituta aplikatu dira, eta beste gune batzuetan —hala nola, mahai gainean jarritako objektuetan—, berriz, oreukitu lodi samarra du pinturak, eta oso enpaste piktorikoa. Pintzelkada bizi eta gestuala nabarmentzen da zenbait gunetan, mahai-oihalean, esate baterako. Formak edo elementuak zein bere aldetik margotuta daude, elkarren aldamenean, pintura-geruzak elkarri ia gainjarri gabe. Hondoa katalintzarraren, koparen eta pitxerraren ertzetaraino nahiz horma-papereko gurutze-formako marrazkien eta mahai gaineko objektuen inguruan margotuta dago. Dirudienez, koadroa margotzeko prozesuan, apur bat aldatu ziren ontzien soslaiak, eta, bereziki, koparen posizioa beheratu zen: 4,2 zentimetro inguru, erradiografiak erakusten duenez.

Obra honetan ikusten den paleta oparoa Cézanneren ezaugarri tipikoa da, baita tonalitate osagarri hotz eta epelak eta kolore nagusi distiratsuen eta itzal ilunen eremuak ere. Konposizio osoan nabari da pintzelaren arrastoa. Haren arrasto leuna ikus daiteke formen ertzetan eta inguruan nahiz beste gune batzuetan, Cézannek pintzelaz marrazten ari zen objektuen formak deskribatzean. Mahai-oihalaren toles eta itzaletan bereizten diren pintzelkada argi eta ilun zehatzek bizitasun berezia ematen diote gainaldeari, eta pintzelak mihisea ukitzeko sentipena iradokitzen dute. Mahai-oihala exekutatzeko, kolore arrosa eta berde argien konbinazio zoragarri bat erabili zuen, bustia bustiaren gainean aplikaturik, ukitu horixkekin. Pintzelkada moten ugaritasunak —pintzelaren ukituak, etenak eta kiribilak— iradokitzen duenez, Cézannek zurda zurruneko hainbat neurri eta formatako pintzelak erabili zituen. Koadroari kendu egin zaio jatorrizkoa ez zuen berniz-geruza histu eta distiratsu bat, eta garbi utzi dira gainaldea eta koloreak. (GM) 

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

1. John Rewald-ek 1996an idatzitako katalogo arrazoituan, hurrengo erakusketa 1912koa baino lehenagokoa da Katalintzarra, kopa eta pitxerra obraren historialean: Paris, Bernheim-Jeune, Exposition Cézanne, 1910eko urtarrilaren 10etik 22ra. Rewald-ek iradokitzen du Guggenheimeko koadroa katalogoko 46.a dela (Carafe et pêches), “MM. X....”-k maile­gatua (Bernheim-Jeune bilduma partikula­rra). Katalogoan ez dira aipatzen obren neurriak, ezta datak ere. John Rewald, Walter Feilchenfeldt-ekin eta Jayne Warman-ekin, The Paintings of Paul Cézanne: A Catalogue Raisonné, Harry N. Abrams, New York, 1996, 1. lib., 221. or., 326. zk., eta 2. lib., erreprodukzioa, 105. or., 326. zk. Natura hila: katalintzarra, kopa eta pitxerra 1910eko erakusketan erakusgai jarri zenik ezin izan da egiaztatu liburuki hau idazteko unean, eta, hori dela-eta, ez da aipatu. 1910eko erakusketa ez da aipatzen hemen: Lionello Venturi, Cézanne: Son art, son oeuvre, Paul Rosenberg, Paris, 1936; erre­produkzioa Alan Wofsy Fine Arts, San Frantzisko, 1989, 1. lib., 113. or., 214. zk., eta 2. lib., 58. lam., 214. or. [itzuli]

 

PDF-a JAITSI