Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

Emakumea eta deabrua 

Emakumea eta deabrua (Femme et diable), 1906
Tinta beltza paper berjuratu gainean, 30,9 × 23,2 cm
Thannhauser Bilduma, dohaintza, Justin K. Thannhauser 78.2514.46
Sinadurarik eta datarik gabea
Ur-marka ezkutuarekin: C F (FRANCE)

Jatorria

Buchholz Gallery (Curt Valentin, jabea), New York, 1940rako jada; [gordailuan Justin K. Thannhauserrekin, New York (2042 eta 194. zenbakidun erregistro-fitxak)]; Valentini Thannhauserrek erosia, 1954 baino lehen (40175. zk.); Thannhauserrek Solomon R. Guggenheim Foundationi legatua, New York, 1978, museoarentzako dohaintza-aginduaren, 1963, eta mailegu luzatuaren, 1965, arabera.

Lehen erakusketak

New York, Buchholz Gallery [Curt Valentin], Pablo Picasso: Drawings and Watercolors, 1940ko martxoak 5–30, 9. zk.
New York, Buchholz Gallery [Curt Valentin], Beaudin, Braque, Gris, Klee, Leger, Masson, Picasso, 1941eko apirilak 7–26, 39. zk.

Materialak eta prozedura

Pablo Picasso 1906ko abuztuan Parisera itzuli zenean, uda hartan Kataluniako Gósol herrian egindako egonaldian aztertutako gaiekin jarraitu zuen, haren marrazteko estiloa baina aldatzen ari zen¹. Picassok Gósolen Emakumea haizemailearekin laneko modelo ezezagunari (1906) egin zion erretratuak begitarte estilizatu eta luzaranetarako trantsizioa markatu zuen. Emakumea eta deabrua lanak, ordea, joera berri bat iragarri zuen: forma limurkorragorako joera hain zuzen, zutik marrazten dituen irudi askotan ikusten den moduan; Parisen 1906 amaieran egindako Bi biluzi (Deux nus, Museum of Modern Art) lanean iritsi zen joera horrekin gorenera². Emakumea eta deabrua lanak antzekotasunak ditu koadro honetarako conté ziriz egindako zirriborro batekin: esate baterako, emakumearen hanken beheko aldea irudibiltzea, burua makurtzea eta irudia modelatzea. Ileko kizkurrak ere labur-labur daude irudikatuta conté ziriarekin.

Ziurtasun osoz ez badakigu ere Picassok Gósolen edo Parisen amaitu ote zuen Emakumea eta deabrua lana, bigarren aukerak ziurragoa dirudi. Uztailean, Picassok Gósoletik idatzi zion Parisen bizi zen bere adiskide eta eskultore katalan Enric Casanovasi (1882–1948), eta hogei Ingres paper-orri bidaltzeko eskatu zion, “ahal bezain azkarren, bukatu baititut Bartzelonan erosi nituen orri eskasak”³. Papera ez zen inoiz iritsi. Abuztuaren 13an, Pariserantz irten baino lehen, Picassok Gósoletik idatzi zion Casanovasi, “ez dut paperik jaso eta susmoa dut galdu egin dela”⁴. Emakumea eta deabrua Ingres paper frantsesaren orri baten gainean dago egina, eta pentsatzekoa da Picassok ez zuela halakorik eduki Parisera itzuli zen arte⁵. Gainazalaren testura moderatuak —Picassok bilatzen zuen Ingres paperen bereizgarria— erliebe diseinuduna eskaintzen zuen, eta horrek lagundu egiten zuen tintaren itxura bakun eta hautseztatua; Txinako tinta izango zen, seguru asko, pintzelaz aplikatua nagusiki⁶. Dekolorazio pikardatuko patroia eta passe-partout baten arrastoa ditu paperak, findu gabeko egur pulpa oso azido bat zuen kalitate eskaseko passe-partout batekin denbora luzean kontaktuan egotearen ondoriozkoak. (JW)

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

1. Josep Palau i Fabre, Picasso: The Early Years, 1881–1907, ingeleserako itzulpena Kenneth Lyons, Rizzoli, New York, 1981, 466. or. Emakumea eta deabrua lan honetan ageri da: Christian Zervos, Pablo Picasso, 6. alea, Cahiers d’art, Paris, 1954, 804. zk., 97. lamina (izenbururik gabea, 1905 edo 1906). [itzuli]
2. Palau i Fabre, Picasso, 460, 467. or. [itzuli]
3. Hemen aipatua: John Richardson, Marilyn McCully-rekin, A Life of Picasso, 1. alea, 1881– 1906, Random House, New York, 1991, 444. or. [itzuli]
4. Ibid., 452. or. [itzuli]
5. Ingres paper berjuratu mota bat da, gramaje ertain eta arin bitartekoa duena, gainazalaren testura moderaturekin. Bahe biribileko papera zilindrodun makinetan egiten da eta ontzian egindako hari-paperaren zenbait ezaugarri lortu nahi ditu. Izena gorabehera, ez du harremanik Jean-Auguste-Dominique Ingres (1780–1867) artista ospetsuarekin, zeinak nahiago zuen bilbe leunagoko paper bat bere lanetarako. E. J. Labarre, A Dictionary of Paper and Paper-Making Terms, N. V. Swets and Zeitlinger, Amsterdam, 1937, 185. or. [itzuli]
6. Azterketarik egin ez bada ere, tintak Txinako tintaren ezaugarriak ditu, ikatzean oinarritua den beltza duena laka-gomazko aglutinatzaile batekin. Ikusi deskribapen zehatzagoa 36. kat. 1. oharra, lan honetan. [itzuli]

PDF-a JAITSI