Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

Txalupak Saintes-Maries-en 

Txalupak Saintes-Maries-en (Bateaux à Saintes-Maries), Arles, ca. 1888ko uztailak 31–abuztuak 3
Kanabera-kalamua eta tinta marroia grafito gainean, paper leunaren gainean, 24,3 × 31,9 cm
Thannhauser Bilduma, dohaintza, Justin K. Thannhauser 78.2514.21
Sinadurarik eta datarik gabea
Ez du ur-markarik

Jatorria

Artistak John Peter Russell-i (1858–1930) bidalia, Paris, Belle-Isle, eta Sydney; haren alaba Jeanne Jouve (jaiotza izenez, Russell; 1887–1948), Paris, jadanik 1930ean; Justin K. Thannhauserrek Jouve-rengandik eskuratua, Paris, eta, gero, New York, 1938 ( 40112. zk.); Thannhauserrek Solomon R. Guggenheim Foundation-i legatua, New York, 1978, museoarentzako dohaintza-aginduaren, 1963, eta mailegu luzatuaren, 1965, arabera.

Lehen erakusketak

Adelaide, National Art Gallery of South Australia, Exhibition of French and British Contemporary Art, 1939ko abuztuak 21–irailak 17, 138. zk.; orobat izan leku hauetan: Melbourne, Lower Town Hall, 1939ko urriak 16–azaroak 1; Sydney, David Jones’s Art Gallery, 1939ko azaroak 20–abenduak 16.

Materialak eta prozedura

Vincent van Goghek Txalupak Saintes-Maries-en izeneko hiru marrazki egin zituen, bere Txalupak itsasoan, Saintes-Maries-de-la-Mer obran oinarrituak (Vincent van Gogh, Txalupak itsasoan, Saintes-Maries-de-la-Mer, 1888ko maiatzak 30–ekainak 5); Émile Bernard-i (1868–1941) bidali zion bat, John Peter Russell-i (1858–1930) bestea, eta Theo anaiari (1857–1891) hirugarrena. Russelli igorritako marrazkia da gaur egun Guggenheimeko Thannhauser Bilduman dagoena¹.

Ale honetan, Van Goghen grafitozko azpiko irudian hainbat zirriborro eta marra ageri dira marrazkiarekin loturarik ez dutenak, guztiak ere papera erretratuaren orientazioan jarrita eginak, itxuraz. Infragorrizko erreflektografian ikusten dira. Zirriborro ezkutu horietako gehienak ez dira identifikatu, baina Van Goghek Patience Escalier-i tintaz egindako erretratuak (Vincent van Gogh, Camargako nekazariak (Paysan de la Camargue), 1888ko abuztua) —horiek ere 1888ko abuztukoak— hegal zabaleko kapeladun erretratuaren jatorri gisa proposatu dira². Zirriborroko aurpegiaren hazpegiek antza dute, halaber, Van Goghen Emakume baten erretratua [Madame Tanguy?] obrarekin (Vincent van Gogh, Emakume baten erretratua [Madame Tanguy?], 1887); 1887an landu zuen artelan hori, Parisen bizi zela³, eta, hegal zabaleko kapelaren zirkuluek loreak iradokitzen dituzten moduan, lore horiek jatorri femenino baten hipotesia sendotzen dute, halaber. Eskuinean behealdean ageri den zutikako irudi kapeladuna, infragorrizko erreflektografian eskuinean goian ikusten dena, ezin izan da identifikatu⁴.

Txalupak Saintes-Maries-en obrarako, Van Goghek grafitoz zirriborratu zituen txalupa gehienak eta irudi nagusia, hasieran, eta olatuen alderdi bakarrean jarri zuen arreta, erdialdean, eskuinean, uhinaldiaren eten labur bat ikus daitekeen gunean hain zuzen. Grafitozko zirriborroari egindako aldaketa bakarra haize-oihal bat birkokatzea izan zen, goian, erdialdean. Kanabera-kalamua aukeratu zuen marrazki hau ia osorik marrazteko, baina baliteke aurrealdeko olatuen uhin zabalagoetako batzuk pintzelez eginak izatea.

Analisiak erakutsi duenez, kromozko kanpetxe-tinta erabili zuen Van Goghek, baina orobat aurkitu dira ikatza oinarri zuen tinta zehaztugabe baten arrasto txikiagoak (tinta autograforen batenak, seguru asko) marrazki honetan eta beste batzuetan⁵. Hain zuzen ere, ikatza oinarri zuen tinta beltzak gune jakin batzuetan tonu ilunagoa lortzeko abantaila eman zion. Horren adibide bat ikus daiteke Txalupak Saintes-Maries-en obrako zeruan, non Van Goghek bi tinta mota erabili zituen hodeiak marrazteko. Gune horiek gaur egun nahiko histuta badaude ere, aurretiko erreprodukzio batek erakutsi du garai batean antzeko balioa zutela. Artistak sakontasun-sentsazioa transmititzea lortu zuen orbanak pixkanaka graduatuta: zeruaren goiko aldean jarri zituen handienak, eta ostertzaren lerroan txikienak, halako eran non zerua urrunean galtzen dela baitirudi. Graduazio hori eta irudiari sakontasuna emateko itsasoko lerroen lodiera murriztean datzan antzeko teknika gorabehera, perspektiba lau samarra du marrazkiak, Van Goghek ukiyo-e japoniar xilografiekiko zuen mirespenaren eraginez⁶. (JW) 

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

1. F1430a (izen honekin: Sailing Boats Coming Ashore; 188ko ekaina) eta JH 1526 (izen honekin: Fishing Boats at Sea) da irudi hau. Theo van Gogh-i idatzitako gutunean —1888ko uztailaren 31n Arlesen datatua— zera zioen Vincent-ek: “Lan asko egiten ari naiz Russell-entzat. Marrazki batzuk egin nahi nizkion nire prestalan margotuetan oinarrituak; ziur nago atseginez hartuko dituela, eta horrek, hala espero dut behintzat, tratua egitera gogatuko du”. Vincent-ek beste gutun bat idatzi zion Theo-ri Arlestik, 1888ko abuztuaren 3an edo inguru horretan: “Prestalan margotuetan oinarrituriko 12 marrazki bidali dizkiot Russell-i”. Hemen agertzen dira gutunak: Leo Jansen, Hans Luijten eta Nienke Bakker, argit., Vincent van Gogh: The Letters; The Complete Illustrated and Annotated Edition, Thames and Hudson, Londres, 2009, 4. alea, 204.–205. or, 652 gutuna, eta 4. alea, 208. or., 654 gutuna; online ere eskuragarri dago, argitalpen elektroniko batean, 2010eko abendua, www.vangoghletters.org. [itzuli]
2. Susan Alyson Stein, “Répétitions: Drawings after Paintings”, in Colta Ives, Susan Alyson Stein, Sjraar van Heugten eta Marije Vellekoop, Vincent van Gogh: The Drawings, erak. kat., Metropolitan Museum of Art, New York, 2005, 274. or. [itzuli]
3. Antzekotasunak izan arren, Emakume baten erretratua (Madame Tanguy?) obrako modeloak ez du kapelarik, eta nekez iradoki daiteke data bat ia urtebeteko aldearekin, Van Gogh Parisen bizi zen garaia kontuan hartuta. [itzuli]
4. Stein-ek —“Répétitions”, 274. or.— Joseph Ginoux iradokitzen du Vincent van Gogh-en Gaueko kafea (Le café de nuit, 1888, F463, JH1575, Yale University Art Gallery) obran eta hari dagokion izen bereko marrazkian (1888, F1463, JH1576, bilduma partikularra). [itzuli]
5. Silvia A. Centeno-k X izpien fluoreszentziaren eta Raman espektroskopiaren azterketak egin zituen Metropolitan Museum of Art museoan, 2005ean, eta hemen deskribatuta daude biak: Marjorie Shelley, “Technical Studies: Observations on the Drawing Materials Used by Van Gogh in Provence”, in Ives et al., Vincent Van Gogh: The Drawings, 350.-351. or.; eta Silvia A. Centeno, “Appendixes: Summaries of Scientific Analysis of Drawing Materials”, in ibid., 356.–357. or. Ikus, halaber: Jeffrey Warda, “A Singular Line: Vincent van Gogh’s Drawings in Arles”, liburuki honetan. [itzuli]
6. Ikus Warda, “A Singular Line: Vincent van Gogh’s Drawings in Arles”, liburuki honetan. [itzuli]

PDF-a JAITSI