Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

Dukearen jauregia San Giorgio Maggioretik ikusia

Dukearen jauregia San Giorgio Maggioretik ikusia (Le Palais Ducal vu de Saint-Georges Majeur), 1908
Olio-pintura mihise gainean, 65,4 × 100,6 cm
Thannhauser Bilduma, legatua, Hilde Thannhauser 91.3910
Eskuinean beheko angeluan sinatua eta datatua, pintura urdinez: Claude Monet 1908

Jatorria

Wildenstein and Co. (Georges Wildenstein, jabea), New York, 1928an; Wildenstein-i Galerien Thannhauser-ek erosia (Justin K. Thannhauser, jabea), Berlin eta Luzerna, 1928ko otsailak 15 (inb. zk. 1254, “Blick v. Canale grande”); Justin K. Thannhauser-i transferitua (Amsterdametik), Paris, eta, ondoren, New York, 1938ko ekainak 2; Hilde Thannhauser haren emazte/alarguna, New York eta Berna, 1976an; Hilde Thannhauser-ek Solomon R. Guggenheim Foundation-i legatua, New York, 1991, dohaintza aginduaren arabera, 1984.

Lehenengo erakusketak

Berlin, Galerien Thannhauser, Claude Monet, 1840–1926: Gedächtnis-Ausstellung, 1928ko otsailetik martxoaren erdialdera, 68. zk., errepr. (Venedig, Canale Grande izenarekin).
Basilea, Kunsthalle Basel, Meister des XIX. Jahrhunderts, 1931ko irailaren 27tik urriaren 25era, 69. zk.
Buenos Aires, Museo Nacinal de Bellas Artes, La pintura francesa de David a nuestros días, 1939ko uztaila-abuztua, 101. zk. (Vista de Venecia izenarekin); Rosariora bidaiatu zuen, Museo Municipal de Bellas Artes “Juan B. Castagnino”, La pintura francesa de David a nuestros días, 1939ko abuztuaren 31tik irailaren 10era, 67. zk. (Vista de Venecia izenburuarekin); Montevideo, Museo Nacional de Bellas Artes (gaur egun Museo Nacional de Artes Visuales), La pintura francesa de David a nuestros días, 1939ko iraila; Río de Janeiro, Museu Nacional de Belas Artes, Pintura francesa, seculos XIX e XX, 1940ko ekainaren 29tik abuztuaren 15era; San Francisco, M. H. de Young Memorial Museum (gaur egun de Young Museum), The Painting of France since the French Revolution, 1940ko abendua-1941eko urtarrila, 80 zk. (View of Venice izenarekin); Art Institute of Chicago, Masterpieces of French Art, 1941eko apirilaren 10etik maiatzaren 20ra, 117 zk. (View of Venice izenburuarekin); Los Angeles County Museum (gaur egun, Los Angeles County Museum of Art), The Painting of France since the French Revolution, 1941eko ekaina–uztaila, 101. zk. (View of Venice izenburuarekin); Portland, Oregon, Portland Art Museum, Masterpieces of French Painting from the French Revolution to the Present Day, 1941eko irailaren 3tik urriaren 5era, 82. zk. (View of Venice izenburuarekin); San Francisco, M. H. de Young Memorial Museum (gaur egun de Young Museum), The Painting of France since the French Revolution, 1941ko abendua–1942ko urtarrila, 80. zk. (View of Venice izenburuarekin); Washington, D.C., National Gallery of Art, French Government Loan, 1942ko martxoaren 2tik 1945eko urtarrilaren 1era (ez zen katalogorik egin), eta Justin K. Thannhauser-en mailegu luzatua 1946ko uztailaren hasiera arte.
Baltimore, Baltimore Museum of Art, Contrasts in Impressionism: An Exhibition of Paintings by Alessandro Magnasco, Claude Monet, John Marin, 1942ko azaroaren 13tik abenduaren 27ra, 19. zk. (View of Venice izenburuarekin)¹.
San Francisco, San Francisco Museum of Art (gaur egun San Francisco Museum of Modern Art), Art in the Twentieth Century, 1953ko ekainaren 17tik uztailaren 10era, 15. or. (Venice izenburuarekin).
New York, Museum of Modern Art, Claude Monet: Seasons and Moments, 1960ko martxoaren 9tik maiatzaren 15era; Los Angeles County Museum-era joan zen (gaur egun Los Angeles County Museum of Art), 1960ko ekainaren 14tik abuztuaren 7ra (The Doge’s Palace, Venice, as Seen from San Giorgio Maggiore izenburuarekin).
San Antonio, Marion Koogler McNay Art Institute (gaur egun McNay Art Museum), Paintings from the Justin K. Thannhauser Foundation [A Summer Exhibition], 1961eko ekainaren 15etik irailaren 11ra, VI. zk., errepr.

Materialak eta prozedura

Claude Moneten lan hau, Dukearen Jauregiaren irudikapena San Giorgio Maggiore uhartetik ikusia, ikuspegi beraren sei bariazioetako bat da. Bariazio horiek guztiak 1908ko udazkenean margotu zituen artistak, Venezian egindako egonaldi bakarrean (Le Palais ducal, 1908)². “Veneziako giroa margotu nahi nuen”, idatzi zuen Monetek. “Nire margolanean ageri den jauregia aitzakia bat baino ez zen izan giroa erakusteko”³. Are gehiago, hemen aipatzen ari garen margolan hau argiaren eta airearen azterketa bat da, funtsean, eguzkiaren iridiszentzia dirdaitsuak ur gainean jo eta urrunetik distiratsu ikusten den jauregiaren marmolezko fatxada dotorea islatzen duelarik⁴.

Dukearen jauregia bilbe estuko liho fin baten gainean dago pintatua, eta itxuraz jatorrizkoa den formatu frantsez estandarreko (Itsas paisaia 40) euskarri desmuntagarri estandar baten gainean muntatua. Zuri grisaxka zurbilaren inprimazio komertzialak argitasun orokorra ematen dio margolanari. Monetek kolore ilunagoko hondoen gainean margotu bazuen ere aurreko urteetan, 1905ean adierazi zuen “beti tematu naiz mihise zuri baten gainean margotzen, nire balio-eskala finkatzeko”⁵.

Lehen planoan dagoen dike flotagarriaren hiruki formak artistaren behaketa-puntua erakusten du, eta, aldi berean, distantzia eta perspektiba sortzen ditu. Monetek lausodura berde grisaxka batez definitu zuen lehenik forma hori. Era berean, pintzelkada urdin ilunagoko, turkesa-koloreko eta berde urdinxkako geruza orokor bat baliatu zuen urean eta zeruan, trebetasun handiz egitura arkitektonikoen forma orokorrak markatzeko. Gero, “pastel” kolore garbiko lausodurak aplikatu zituen, zuriarekin nahasturik: bermiloia, alizarina-karmin biziak, kadmio-horia eta esmeralda-berdea⁶. Pintzelkada laburrekin, mihisearen egituraz baliatu zen Monet; bilbearen gune garaienetan utzi zuen pintura, sendotasun trinkoaz, eta gainazalean labainduz, ehun baten antzeko testura sortu zuen. Gainazal orokorra tapiz bat da, koloreak bata bestearen gainean aplikatuta dituen tapiz bat; hezea hezearen gainean teknikaren bitartez eta ukitu arinekin landuta daude koloreak batzuetan, azpiko geruza batetik hondarrak bildu eta azalera pintzel lehor eta bete batekin atereaz.

Tonu urdin eta berde hotzek —koloreak gainjarriz urtuak eta desenfokatuak— definitzen dituzte jauregiaren profila eta leihoak. Forma arkitektonikoak pintzelkada zabalagoen bitartez daude trazatuta eta gaineko geruzen zehar nabarmentzen dira. Urratu eta karrakatzeen arrastoek aldaketak iradokitzen dituzte konposizioaren erdialdean. Fatxadan distiratzen duten horiaren, arrosaren eta laranjaren islen bitartez azpian dagoen geruza urdina ikus daiteke. Leiho lila eta urdinek kanaleko ura islatzen dute. Nortasuna eta aniztasuna agerikoak dira pintura aplikatzeko orduan: zerua leuna da, berdintzen diren gune goratuekin, eta eraikinek pintzelkada indartsuak dituzte, enpaste nabarmenekin. Azpiko pintura lehor zegoenean sinatu zuen Monetek margolana, seguru asko Givernyko bere etxera (Frantzia) itzuli eta gero, izan ere, gauza jakina da bertan amaitu zituela margolariak Venezian hasitako hainbat lan.

Moneten hizkuntza piktorikoa gutxienekoa da hemen, eta abstrakziora hurbiltzen da. Pintorearen eta irudikatutako gaiaren arteko laino trinkoak leundu egiten du fatxada apainduen izaera indartsua. San Markosko Campanilearen forma labur artikulatuta dago: hainbat pintzelkada bertikal luze, laranja- eta arrosa-kolorekoak, urdin eta berderantz degradatzen dira goiko aldean. Hasperenen Zubia eta Lastoaren Zubia, jauregiaren eskuinean, pintzelkada bizi lerromakurrez adierazita daude. Venezia-ren magiak inspiratuta, bera baino lehen beste hainbat artistari gertatu bezala, Monetek bere estilo idiosinkratikoaren arabera bereganatu zuen magia hori, forma arkitektoniko garaien aurretik jarriz kanalaren giroa eta argitasuna. (LS) 

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

1. Aurkezpen honetarako erakusketaren katalogoan azaltzen da Dukearen Jauregia San Giorgio Maggioretik ikusia lana Justin Thannhauser-ek mailegu luzatu bidez utzia ziola garai hartan National Gallery of Art-i, Washington, Margolana Baltimoreri utzi zitzaion Thannhauserrek eskatuta, National Gallery of Art-eko Artxiboetan gordeta dauden gutunetan adierazten denaren arabera. [itzuli]
2. 1912an Monetek ikuspegi honen bost bertsio erakutsi zituen, Veneziari buruzko saila osatzen duten hogeita bederatzi lanen erakusketa batean. Itxura denez, Guggenheimeko margolana ez zen erakusketa horretan erakutsi. Paris, Bernheim-Jeune, Claude Monet “Venise”, 1912ko maiatzaren 28tik ekainaren 8ra, Le Palais Ducal vu de Saint-Georges Majeur izenburuarekin guztiak (eta horietako bakar bat ere ez da Guggenheimeko margolanarekin identifikatu). [itzuli]
3. Lan honetan aipatua: Simona Bartonlena, Monet, Prestel, Munich, 2011, 124. or. [itzuli]
4. Ikusi margolan horri buruzko iruzkin zabala beste lan honetan: Joachim Pissarro, “Claude Monet, The Palazzo Ducale, Seen from San Giorgio Maggiore”, in Thannhauser: The Thannhauser Collection of the Guggenheim Museum, argit.Matthew Drutt, Guggenheim Museum, New York, 2001, 140–143. or. Guggenheimeko margolanaren aipamena, Daniel Wildenstein, Monet, Taschen, Kolonia, 1996, 4. alea, 822–823. or., 1756. zk., bild. errepr. [itzuli]
5. Lan honetan aipatua: David Bomford, Jo Kirby, John Leighton eta Ashok Roy, Art in the Making: Impressionism, kat. erak., National Gallery, Londres, 1990, 89. or. [itzuli]
6. Monetek honela idatzi zion Paul Durand- Rueli 1905eko uztailaren 3an, bere paletari buruz: “Erabiltzen ditudan pinturei dagokionez, ba al du horrek interesik? Ez dut uste, kontuan hartuta zerbait argitsuagoa eta hobea egin nezakeela beste paleta batekin. Garrantzizkoena da jakitea nola erabili behar diren koloreak, eta horien hautaketa, azken batean, ohitura kontua da. Edonola ere, berun-zuria erabiltzen dut, kadmio-horia, bermiloia, alizarina-gorri bizia, kobalto-urdina, esmeralda-berdea eta ezer gehiago”. Lan honetan aipatua: Richard Kendall, argit., Monet by Himself: Paintings, Drawings, Pastels, Letters, ingeleserazko itzulpena Bridget Strevens Romer, Macdonald Orbis, Londres, 1989, 196. or. Ez dira hemen azaldutako lanaren pigmentuak aztertu, baina, itxura denez, bat datoz artistak deskribatutako paletarekin. [itzuli]

PDF-a JAITSI