Van Goghetik Picassora. Thannhauser legatua

katalogoa

Hiru bainulari 

Hiru bainulari (Trois baigneuses), Juan-les-Pins, 1920ko abuztuak 19
Pastela, olio-pintura eta grafitoa paper berjuratu gainean, 47,8 × 61,1 cm
Thannhauser Bilduma, dohaintza, Justin K. Thannhauser 78.2514.49
Behean eskuinean sinatua, grafitoz: Picasso; data goian eskuinean, grafitoz: 19-8-20.
Ur-marka gailurrarekin, kontramarka: canson & montgolfier france ingres

Jatorria

Galerie Simon-ek artistari erosia (D.-H. [Daniel-Henry] Kahnweiler, jabea), Paris (8204. inb. zk.); Gottlieb Friedrich Reber-ek (1880–1959) Galerie Simoni erosia, Lausanne, 1924ko ekainak 12. Lee A. Ault-ek (1915–1996), New York, Valentine Gallery-ri (F. Valentine Dudensing, jabea) erosi zion ziur asko, New York, 1945 ondoren¹; handik gutxira Justin K. Thannhauserrek Aulti erosia, New York (40295. zk.); Thannhauserrek Solomon R. Guggenheim Foundation-i legatua, New York, 1978, museoarentzako dohaintza-aginduaren, 1963, eta mailegu luzatuaren arabera, 1965.

Lehen erakusketak

Santa Barbara, Santa Barbara Museum of Art, Picasso, Gris, Miro, Dali: Fiesta Exhibition, 1953, 1953ko abuztuak 4–30, 15. zk. (izen honekin: Bathers).
New York, Duveen Brothers, Picasso, An American Tribute: The Classical Phase, 1962ko apirilak 25–maiatzak 12, 12. zk., erreprodukzioa.

Materialak eta prozedura

1918an hasita, Pablo Picassok itsasertzeko bainulari biluzien gai klasikoari heldu zion, antzinaro klasikoko eskultura-lanekiko zuen interesak inspiratuta; 1917 eta 1920 bitartean izan zuen lan horiek ikusteko aukera Londresen, Napolin, Parisen eta Erroman. Frantziako hegoaldean 1920 eta 1923ko udetan egin zituen egonaldiek esplorazio haiek bultzatu zituzten, nahiz eta gai hura Picassok urteetan landu zuen (ikus, esate baterako, 1937ko Hondartzan [La baignade])². 1920ko hamarkada hasierako marrazki gehienak grafitozko marra bakar baina indartsu batekin osatu zituen, paper-orri zuri baten kontra marraztuta. Batzuen batzuek, nolanahi ere, pastela zeukaten, eta kasu batzuetan olio-pintura lehortua eta mehetua. Guggenheimeko Hiru bainulari (Trois baigneuses) honetan, artistak olio-pintura erabili zuen hasierako grafitozko eta pastelezko konposizioa egokitu eta fintzeko.

Ingres marrazteko paper batean hasi zuen Picassok bere marrazki hau. Paper berjuratu mota hori aski ezaguna gertatzen zitzaion, eta sarritan ur-markaren bitartez identifikatzen da Picassoren lanetan³. Grafitozko arkatza erabili zen lehendabizi, erdiko bi irudien silueta, atzean igerian ari den hirugarren irudi txikiagoa eta hondartza eta zerua markatzen dituzte bi marra horizontalak marrazteko. Honako honekin lotuta dauden beste bainularien marrazki askotan bezala, Picassok arkatz bereziki biguna erabili zuen, irudi makurtuaren enborrean, eskuetan eta oinetan ikusten diren lerro ilun meheak uzten zituena. Pastel-ziria erabili zuen gero itsasoa eta zerua bi urdin-tonurekin betetzeko, eta haragi-tonuak erabiliz modelatu zituen hondarretan dauden bi irudiak. Konposizioaren fase honetan, itsasoa, zerua eta lerro horizontalak paper-orriaren ertzetaraino luzatzen ziren, Picassok Juan-les-Pins-en zegoela sortu eta hemengo honekin lotura duten marrazkien konposizioaren ildo beretik.

Infragorri bidezko irudi-teknikek jatorrizko marrazki ezkutu bat agerraraz dezakete, eta Picassok beste aldaketa batzuk ere egin zituela berresten dute, olio-pintura mehetu edo essence delakoarekin⁴. Essence hori bereziki erabilgarria izan zen Picassorentzat grafito iluna eta pastela estaltzeko, akuarelaren aldean duen estaldura-ahalmenagatik. Era berean, marrazkiaren bi alboetan nabarmentzen diren arroketan eta itsasertzeko irudietan aldaketak egiteko erabili zuen. Zeruko pastelarekin bat zetorren olio-pintura urdina erabiliz pintatu zuen eserita dagoen emakumearen aurpegiaren profilaren gainean, eta gero profil berri bat sortu zuen pintura beltzeko marrekin. Antzeko moduan, irudiaren eskuin besoa zehatzago modelatu zuen olio-pintura mehetuarekin, eta haren ezkerreko besoa pixka bat jaso zen, eskuak lotu ahal izateko belaunaren aurrealdean. Olio-pinturaren egokitzapen horiek egiteko erabilitako paletak eta pinturaren ertzetako arroketan erabilitako koloreek antz handia dute, eta, hala, litekeena da aldaketa horiek pintaketa-saio berean gertatu izana. Aldaketak ez dira inondik ere handiak, baina Picasso bere lanaz hausnarrean aritzen zela azaltzen dute. Ardura berezia hartzen zuen bere obrak berrikusi, eta konposizio osoaren irakurketari eragiten zioten aldaketa sotilak egiteko.

Prozesuaren une jakin batean, Picassok erabaki zuen lana amaitua zegoela eta behe-eskuineko izkinan sinatu zuen, grafitoz. Bitxia badirudi ere, ostera ere landu zuen marrazkia, eta olio-pintura opaku zuri bat erabiliz, irudi makurtuaren jatorrizko inguru-marra ilun asko estali zituen, baita bere lehen sinadura ere. Pinturaren efektua borragoma baten antzekoa da; izan ere, hasieran askoz hobeto nahastuko zen pintatu gabeko ingurueko eremuekin, hasieran paperaren tonalitatea biziagoa baitzen, eta ez hain koloregabetua. Itzalen lerro luzeak hortxe daude, irudiaren beheko inguruetan, baina Picassok goiko lerroak mozorrotu egin zituen, itzal ugarien sorta nahasgarri bat ez eratzeko, edo, kasu batzuetan, pintura beltzez egin zituen egokitzapenak estaltzeko. Pintura lehortu zenean, berriz ere sinatu zuen aurreko sinaduraren gainean, eta horrela bukatu zuen lana. (JW)

[Itzulpena: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

1. New York, Valentine Gallery, Exhibition: Drawings, Gouaches and Pastels by Picasso, 1937ko apirilak 12–maiatzak 1, seguruena zerrendatu diren bost bainularietako bat: 43–46 edo 48. zk. Ez da segurtatu erakusketa honetan izango ote den Guggenheimeko lana. [itzuli]
2. Ikus honekin loturiko marrazkien zerrenda osoa, hemen: Vivian Endicott Barnett, The Guggenheim Museum: Justin K. Thannhauser Collection (New York: Solomon R. Guggenheim Foundation, 1978), 147. or. Guggenheimeko Hiru bainulariak berebat agertzen da, beste iturrien artean, hemen: Christian Zervos, Pablo Picasso, 4. alea (Paris: Cahiers d’art, 1951), 165. zk., 52. pl. [itzuli]
3. Esate baterako, ikus paperaren deskribapenak hemen: Picasso in The Metropolitan Museum of Art, argit. Gary Tinterow eta Susan Alyson Stein (New York: Metropolitan Museum of Art, 2010), 182, 184, 186. or. Rachel Mustalish-ek sakonago deskribatzen du paper hau 94. orriko ohar teknikoan. [itzuli]
4. Essence prestatzeko, pinturari olio-aglutinatzaile gehiegizkoa kentzen zaio paper lehorgarriarekin, eta ondorengo pintura mehea turpentinarekin diluitzen da gero. Prozesu horrek pintura fin bat eratzen du, gehiago jokatzen duena akuarelaren modura eta lehenago lehortzen dena olio-pintura aldatu­gabea baino. Guggenheimeko Hiru bainulari obrako olio-pinturaren identifikazioa azterketa bisual xehe batean oinarritu zen; lan honetan ez zen egin aglutinatzaile-analisirik. [itzuli]

PDF-a JAITSI