Artea eta Txina 1989 ondoren: Munduaren antzerkia

katalogoa

Huang Yong Ping [I]

Alexandra Munroe

1 Munduaren antzerkia (Theater of the World), 1993
Egurrezko eta metalezko egitura berotasun-lanparekin, kable elektrikoa, intsektuak (armiarmak, eskorpioiak, kilkerrak, labezomorroak, kakalardoak, intsektu-makilak, ehunzangoak), muskerrak, zapoak eta sugeak, 150 × 170 × 265 cm guztira. Artistaren eskaintza

2 Zubia (The Bridge), 1995
Altzairuzko egitura margotua oihal metalikoarekin, egurra, berotasun-lanparak, kable elektrikoa, aurkitutako brontze faltsuzko iruditxoak (patina emanda eta margotuak), suge eta dortokak, 320 × 1200 × 180 cm guztira. Artistaren eskaintza

 

“Ontologia baten gisa […] eta berezko unibertso gisa” deskribatu izan da Huang Yong Ping-en artea¹. Bi zatiko instalazio arkitektoniko hauxe da artistak egin duen eginahalik konplexuena bizitza- eta heriotza-sistema bat, kaos- eta ordena-sistema bat bere baitan gordetzen dituen forma bat eraikitzeko. Kaiola-egitura izurtu bat da, suge baten forman oinarritua eta Zubia deritzana (The Bridge, 1995) eta dortoka formako beste egitura baten gainetik altxatzen dena: Munduaren antzerkia da azken hori (1993). Suge eta dortoka bizidunak daude Zubia honetan, eta arrastaka mugitzen dira animalia onuragarrien forma daukaten brontze txinatarrezko eskultura bakanen artean. Haien azpitik, ehunka kakalardo beltz, ehunzango, labezomorro, kilker, arrabio eta armiarmen artean, bizkor-bizkor mugitzen dira hainbat musker, zapo eta suge, bizirik denak. “Antzerki” horrek instalazioak adinako iraupena du, eta haren baitan izakiek bata bestea irensten dute.

Huang Xiamen Dada taldeko kide sortzailea eta 85eko Uhin Berriaren izarra izan zen, baina 1989an Txinatik alde egin zuen eta Parisen hartu zuen egoitza. Stuttgarteko Akademie Schloss Solitude fundazioan egin zuen prestakuntza-egonaldi batean hasi zen Munduaren antzerkia obrarako planak egiten, 1993an. Haren ikerlana sigi-saga mugitzen zen hainbat iturriren artean: antzinako kosmologia taoista, Michel Foucaultek modernotasunari egindako kritikak eta globalizazioak gizarteetan zuen inpaktu batzuetan bortitzaren gaineko orduko eztabaidak. Leonardo da Vinciren ohar-koadernoen antzekoak osatu zituen, eta hona zer idatzi zuen haietako batean:

Intsektuen zoo bat ote da Munduaren antzerkia? Probaleku bat, non mundu naturaleko zenbait espeziek elkar jaten duten? “Intsektuen” jarduerari behatzeko espazio bat? Sistema itxi bat eratzen duen forma arkitektonikoa? Panoptiko baten eta intsektuak edukitzeko xamanen praktikaren arteko gurutzaketa? Herri eta kultura desberdinen arteko gatazkaren metafora bat? Edo, areago, gu [kaosa] antzinako karakter txinatarraren irudikapen moderno bat?²

Huang-en Munduaren antzerkia obraren diseinuak panoptikoa gogorarazten du, borroka-hondar baten antzeko erdiko espazio bat baitauka, periferia osoan dauden gela edo konpartimentuetara zabaltzen dena. Jeremy Bentham filosofo ingelesak 1791n idatzi zuen liburu baten titulua da panoptikoa, eta kartzela-egitura baten moduan pentsatu zuen, zaindariak gaizkile guztiak ikusten baititu, baina gaizkileak ez dira ohartzen zelatatzen dituztenik. Foucault-ek berriz aztertu zuen asmakizun hori erregulazio eta boterezko egitura modernoen inguruan osatu zuen historia klasikoan, Surveiller et punir: Naissance de la prison (Zelata eta zigorra: kartzelaren sorrera, 1975), eta beste erakunde modernoetara ere luzatzen zen diziplina-botere moduan interpretatu zuen. Foucaulten pentsamendu eta botere instituzional europar modernoen analisi deseraikitzaileak Mendebaldea eta historia beste modu batera ikusten lagundu zion Huangi, aldakorrak direlakoan eta ez absolutuak. Jakintzaren ordena eta denborazkotasun desberdinen arteko talkaz eta aldi bereko existentziaz egin zuen ikerlan eklektikoak inspiratu zituen bere instalazio konplexuak, zeinak artelan bakar batera daramatzaten egia itxuraz ezin neurtuzkoak.

Bi zatiko instalazio hau Xuanwu izeneko izaki mitologiko eta geroago jainko taoista izan zen izaki baten forma du inspirazio-iturri. Animalia hibridoa da Xuanwu, suge-burua eta suge-isatsa dauzka, baina dortoka-gorputza; sinbolikoki horixe da kosmologia txinatarraren konbinaziorik indartsuena, eta, kontakizun batzuen arabera, haien bateratzetik sortu zen unibertsoa. Huangek Qing aroko estiloko brontzezko eskulturak animalia horien ale bizien ondoan ipintzen ditu Zubia obran. Proiektuari buruzko ohar-koadernoaren beste leku batean, gu (蠱) ideogramaren esanahien diagramak egin ditu artistak. Intsektu kontzeptuaren hiru erro dauzka goian eta edukiontzi kontzeptuaren erroa behean, eta antzinako pozoi edo elixir baten izena da; bost animalia pozoitsu pote batean urtebetez sartu eta gero azken gorpuaren erraiak aterata eskuratzen da pozoi edo elixir hori. Bestea irenstea ez da hiltzeko ekintza, ahalduntze-ekintza baizik. Ideograma hori berebat da kaosa iragartzen duen I Ching-eko hexagramaren izena.

Antzinako txinatar xamanismoaren interpretazio literal horiei eta Ilustrazioaren idealismo kezkagarriari gainjarrita, Huangek asmaturiko bizitzaren eta heriotzaren zuzeneko ikuskizuna dago. Munduaren antzerki honek, indar ahaltsuenek indar ahulenen kontrako joko arrunt baten aurrez aurre ipintzen du ikuslea. Huangentzat, kaiolan sartutako borroka-hondar hau modernotasunaren egituren inguruan biratzen den kaosaren metafora bat da, eta globalizazioaren alde iluna iradoki baino gehiago ere egiten du. Artea eta Txina 1989 ondoren erakusketari titulua ematen dion pieza izanik, garai horretarako lanik interesgarri gehienetan ageri den bizitasun bortitza eta azpiko realpolitik-sentsazio bat iragartzen ditu obra honek. —AM [Alexandra Munroe]

[Itzultzailea: Rosetta;
Egokitzapena: Guggenheim Bilbao Museoa]

Oharrak

1. Hou Hanru, “Change Is the Rule”, hemen: House of Oracles: A Huang Yong Ping Retrospective, Philippe Vergne eta Doryun Chong (arg.), erak. kat., Walker Art Center, Minneapolis, 2005, 2. zatia, 12. or. [itzuli]
2. Huang Yong Ping, “Munduaren antzerkia”, hemen: ibid., 34. or. [itzuli]

Erakusketen historia hautatua

1              1993: 1 & 108, Akademie Schloss Solitude, Stuttgart. 1994: Hors-limites: L’art et la vie 1952–1994, Centre Pompidou, Paris. 1998: Huang Yong Ping, De Appel, Amsterdam. 2005: House of Oracles: A Huang Yong Ping Retrospective, Walker Art Center, Minneapolis; 2008an, toki hauetara eraman zuten erakusketa: MASS MoCA, North Adams, Massachusetts; Vancouver Art Gallery; eta Ullens Center for Contemporary Art, Pekin

1 & 2       1995: Galerie des 5 continents, Musée national des Arts d’Afrique et d’Océanie, Paris. 2009: Moskuko Bienalea: Against Exclusion, The Garage Center for Contemporary Culture

PDF-a JAITSI