Emakumeak abstrakziogile

katalogoa

Atsuko Tanaka

Laure Chauvelot

1932, Osaka (Japonia) – 2005, Nara (Japonia)

1951tik aurrera, Atsuko Tanakak bertan behera utzi zuen margolaritza figuratiboa, Osakako Arte Museoko Eskolan eta Kiotoko Arteen Unibertsitateko Mendebaldeko Pintura Sailean ikasketak egin bitartean margotutako guztia. Garai hartan, sarritan ibiltzen zen Kanayama Akirarekin, eta haren bitartez sartu zen Zero-kai (Zero Gizartea) taldean, 1953an. Urtebete geroago, Jirō Yoshiharak, Gutai taldearen sortzaile eta teorialariak, mugimendu horrekin bat egitera gonbidatu zuen Zero-kai taldea. 1955eko uztailetik 1958ko apirilera bitartean, hamar bat manifestazio deitu zituen Gutai taldeak, eta Life aldizkariak erreportaje bat eskaini zion, 1956ko apirilean. Gutai taldeak (hitzak “zehatza” esan nahi du) kopiaren arbuioa eta berritasunaren bilaketa erradikala sustatzen zuen. Azken hori hainbat esperimentutan gauzatu zen, material eta tresna originalen erabileratik hasi eta gorputzari eta ekintza-kontzeptuari arreta eskaintzea eskatzeraino: Gutai taldearen happeningek eta instalazioek 1960ko hamarkadan egiten zen pintura eta eskultura berriz definitzeko beharra ekarri zuten.

Bere lankideek ez bezala, Tanakak interesa agertu zuen material industrialen energiarekiko, eta artelana hedatzeko baliatu zuen, soinua, denbora eta espazioa ere txertatuta. 1955etik aurrera, Lana (Kanpaia) [Work (Bell)] izeneko obrarekin (etengailu baten bidez elkarrekin konektatutako 20 bonbilla elektrikoz osatutako soinu-instalazio bat), teknologia txertatu zuen bere lanean. Gerra osteko Japoniak industrializazio azkarra bizi zuen orduan, eta horrek ondorio nabarmenak izan zituen japoniarren bizimoduan eta kontsumoan, bai eta hiri-ingurunean ere. Kaleetako publizitate-kartel argidunen presentzia nonahikoak Jantzi elektrikoa (Denkifutu, 1956) obra izan zuen emaitza gisa, Gutai taldeak Tokion egindako bigarren erakusketarako sortua. Obra performatibo horretarako, Tanakak 200 bat bonbillez osatutako soineko bat jantzi zuen: binilozko pintura gorriz, urdinez, berdez eta horiz margotutako bonbillak ziren, tutu-formakoak eta biribilak, modu aleatorioan ñirñirka pizten-itzaltzen zirenak. Soinekoak —astuna eta arriskutsua— estutu egiten zuen artistaren gorputza, mugimendu motelak eta mugatuak egitera behartzen. Etengabe aldatuz zihoan argizko koadro baten gisa, soinekoak teknologiaren izaera anbibalentea islatzen zuen, aurrerapenaren eta suntsipenaren sinbolo baitzen aldi berean.

Lan hori preso sartutako emakume-gorputz menderatu bat bezala ulertu izan da batzuetan, baina Tanakak uko egin zion beti bere sortze-lanak ikuspegi feminista batetik aztertzeari. 1998an, honakoa adierazi zuen: “Nire lanek ez dute zerikusirik politikarekin […]. Ezta generoarekin ere. Berdin dio ni gizon edo emakume izatea”¹. Tanakak Marrazki elektrikoz (Electric Drawings) betetako horma baten aurrean jantzi zuen bere obra, 1956an: Jantzi elektrikoa prestatzeko egindako zirkuitu elektrikoen diagrametan inspiratutako margolan batzuk ziren Marrazki elektrikoak, zirriborroaren eta amaitutako obraren arteko muga-mugan zeudenak. 1957tik aurrera, bere lan piktorikoan, elkar gurutzatzen diren zirkulu eta lerroen hiztegi abstraktu bat landu zuen, zirkuitu elektrikoak edo bizi-fluxuak gogora ekartzen zituena, haren garaikideen artean boladan zegoen keinu-pintura intuitiboaren alternatiba bezala.

[Itzulpena: Rosetta Testu-Zerbitzuak, SL]

Oharrak

1. Film honetatik ateratako laburpena: Atsuko Tanaka: Another Gutai, ekoiz. eta zuz. Aomi Okabe, 45 min., Ufer Films, 1998, Symposium, University of California, Los Angeles, 1998ko otsailak 8; berrargitalpena: Ming Tiamo, “Electrifying Painting”, Vancouver, Morris and Helen Belkin Art Gallery, ikus http://belkin.ubc.ca/_archived/tanaka/ming.html.

PDF-a JAITSI