Emakumeak abstrakziogile

katalogoa

Vera Molnár

Christian Briend

1924, Budapest (Hungaria)

Budapesteko Arte Ederren Eskolan ikasketak egiten ari zela (1942–1947), oinarrizko formen inguruan egina zuen ikerketa agerian jartzen zuen marrazki sail bati hasiera eman zion (Zuhaitzak eta muino geometrikoak, 1946). Behin lizentzia eskuratuta, 1947ko abenduan, Parisen bizitzen jarri zen, hurrengo urtean senartzat hartuko zuen lagun batekin: Ferenc [François] Molnár (1922– 1993). Haren bitartez, berehala sartu zen harremanetan Parisen bizi ziren hungariar taldeekin, eta luze gabe ezagutuko zituen Michel Seuphor, Auguste Herbin, Jean Leppien eta Sonia Delaunay, abstrakzio erradikalaren aldeko bere hautuan sendotu zutenak. Arte Konkretuaren joerari atxikia, haren ekoizpena forma geometriko sinpleetan oinarritzen zen (karratuak, angeluzuzenak, zirkuluak eta zirkuluerdiak), eta pertzepzio bisualaren efektuekin jolasten.

Senar-emazteek, elkarrekin egin baitzuten lan sarri (1960 arte), François Morellet ezagutu zuten 1957an, eta adiskidetasun handi bat sortu zen haien artean. Elkarrekin joan ziren Zürichera, Max Billek deituta, 1960an, hark antolatutako lehen erakusketa handian (Konkrete Kunst: 50 Jahre Entwicklung, Helmaus Zürich) parte hartzera Arretaren gorabeherek eragindako funtzio inbertsioaren efektu estetikoa (Effet esthétique de l’inversion des fonctions par la fluctuation, 1960) lanarekin. Urte hartan bertan, Molnár senar-emazteek Groupe de recherche d’art Visuel (GRAV) taldearen sortze-adierazpena sinatu zuten, baina handik gutxira aldendu ziren hartatik.

Véra Molnár, garai hartan, letra maiuskulekin egindako konposizioak margotzen hasi zen, haien siluetek geometria ez hain konbentzionalekin lan egiteko aukera ematen baitzioten, eta, aldi berean, bere aurreko artista handiei gorazarre egitekoa [M Malevichena (M comme Malévitch) saila].

AEBetan egonaldi bat egin ondoren, lehena izan zen ordenagailu bidezko marrazkiak egiten, 1968an; izan ere, 1959tik ari zen tresna horretarako programazio-baliabideak asmatzen (“irudimenezko makinaren” aldia). 1970ean, koadrikula batean banatutako lerro-konbinazioak aztertzen dituen Paul Kleeren koadro batek liluratuta [Bariazioak (Motibo progresiboa) [Variationen (Progressiv motiv)], Molnárrek hasiera eman zion Paul Kleeren bila (À la recherche de Paul Klee) izeneko sailari. Bere ereduaren formatu karratua eta antolaketa ortogonala berriro hartuz, Molnárrek 81 gelaxkaren marrazketa sistematizatu zuen, ausaz edo programa baten laguntzaz ordenatutako lerro paraleloen edo gurutzatuen bidez. Ahalmen bibrakorreko “estrapolazio” horiek kolorea sartzen zuten aldagai gehigarri gisa.

1970eko hamarkadan, konputagailu bidezko marrazkiak egiten hasi zen sailean, karratuen ondoz ondoko dislokazio jarraituetan oinarrituak askotan [Noraezean ordenaren eta kaosaren artean (Déambulation entre ordre et chaos, 1975); 160 karratu muturreraino eramanak (160 carrés poussés à bout, 1976); eta Molnaroglifoak (Molnaroglyphes, 1977–78)].

Paris I-Sorbonne Unibertsitatean denboraldi batez (1985–90) eskolak ematen jardun ondoren (UFR Art plastique et Sciences de l’Art), Molnár buru-belarri murgildu zen berriro praktika artistikoan. Lehen horma-instalazioak egiten hasi zen orduan [OTTWW, 1981–2010; Eskuinerantz makurtutako trapezioak [% 180] (Trapèzes penchés à droite [% 180], 2014)], baina, asto gaineko margolaritzari leial, konposizio geometrikoak egin zituen batez ere, monokromatikoak asko, intentsitate optiko handikoak [Berdin-berdinak baina desberdinak (Identiques mais différents, 2010)]. Maiz poliptikoen itxura eman zien konposizio horiek, hark bere Egunkari intimoak (Journaux intimes, 1976tik aurrera) lanean prestatuak, tolestutako paper-zerrenda soiletan zein Sainte-Victoire mendiaren motiboan inspiratuta zeuden. Esango litzateke, Molnár —zeinak, bidenabar esanda, ez zuen eragozpenik obraren exekuzioa hirugarrenen esku uzteko— Arte Kontzeptualera hurbiltzen ari zela. Hala ere, ordenagailuarekin hain harreman anbibalenteak izan dituen eta sarritan “eraikitako artearen” tradiziotik aldenduta ibili den “artista kontzeptual filiaziorik gabeko” honen obra “sistemako akatsa” esaten den horren esplorazio ludiko bat begitantzen zaigu askotan.

[Itzulpena: Rosetta Testu-Zerbitzuak, SL]

PDF-a JAITSI